Podatnik, który jest tzw. VAT-owcem (ma obowiązek rozliczać podatek VAT) może z urzędem skarbowym rozliczać się w okresach miesięcznych lub kwartalnych. Jeśli podatnik rozlicza się miesięcznie, ma obowiązek wpłacić kwotę podatku VAT na konto urzędu skarbowego w terminie do 25 dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku. Jeśli podatnik nie dotrzyma tego terminu, może skorzystać z instytucji, jaką jest tzw. czynny żal.
Czynny żal może uchronić przed grzywną
Podatnik, który uiszcza podatek po ustawowym terminie, naraża się na nieprzyjemne konsekwencje w postaci grzywny. Zaznaczyć jednak należy, iż grzywna zostanie na podatnika nałożona w przypadku, jeśli takie opóźnienia w zapłacie podatku mają charakter uporczywości – podatnik notorycznie spóźnia się z realizacją swoich obowiązków. W przypadku jednorazowego spóźnienia, szczególnie, jeśli jest ono niewielkie, konsekwencje finansowe raczej podatnikowi nie grożą i czynny żal nie będzie miał zastosowania.
Regulujący powyższą kwestię przepis art. 57 par. 1 kodeks karny skarbowy nie zawiera definicji uporczywości. Zakłada się, że uporczywość w opóźnieniach z zapłatą podatków ma miejsce jeśli podatnik cyklicznie płaci podatki po terminie albo długo nie płaci ich w ogóle. Na to, że czynny żal będzie w jego przypadku skuteczny, raczej nie ma co liczyć. Nie jest jednak wymagany czynny żal w sytuacji, gdy zwłoka w zapłacie podatku jest krótkotrwała.
Niemniej podatnik, który spóźnił się nawet jednorazowo z uiszczeniem tej należności publicznoprawnej, może sporządzić czynny żal. Decyzja o ty, czy czynny żal złożyć, należy zawsze do podatnika i zawsze może on to uczynić, kwestią drugorzędną jest tutaj to, jak zostanie ten czynny żal podatnika potraktowany przez właściwy organ skarbowy.
Czynny żal to zawiadomienie, w którym podatnik informuje właściwy organ skarbowy o popełnionym przez siebie wykroczeniu i przedstawia wszelkie okoliczności sprawy (w szczególności usprawiedliwiające go). Jeśli podatnik nie kwestionuje tego, że wykroczenie popełnił, widać w nim wolę uiszczenia zaległego podatku i współdziałania z aparatem skarbowym, może liczyć na swoistą bezkarność – organ skarbowy nakaże uiścić zaległy podatek, ale zrezygnuje z nakładania na podatnika dodatkowych obciążeń w postaci grzywien.
Należy też pamiętać, że w przypadku uiszczenia podatku po ustawowym terminie, naliczone mogą zostać odsetki. Jeśli opóźnienie nie jest duże (np. kilka dni), podatnik nie musi regulować tych odsetek, z reguły bowiem ich kwota nie przekroczy w przypadku tak nieznacznego opóźnienia kwoty 8,70 zł – jeśli wartość odsetek jest niższa od tej kwoty, nie nalicza się ich w ogóle.
