Rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym jest możliwe w różnych trybach. Wszystko jednak zależy od tego, kto inicjuje to rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym. Należy tu zwrócić uwagę, że okres urlopu wychowawczego jest jednym z okresów, w którym pracodawca co do zasady nie może wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę. Takich okresów jest kilka – pracownik znajduje się pod ochroną, jaką zapewnia mu przepis art. 41 kodeksu pracy:
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
i przede wszystkim przepis art. 186(8) §1 kodeksu pracy, dotyczący wprost rozwiązania umowy o pracę na wychowawczym drogą wypowiedzenia przez pracodawcę:
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o:
1) udzielenie urlopu wychowawczego – do dnia zakończenia tego urlopu;
2) obniżenie wymiaru czasu pracy – do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.
Nie oznacza to jednak, że rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym, jeśli jego inicjatorem ma być pracodawca, jest niemożliwe. Przede wszystkim powołany przepis zapewnia pracownikowi ochronę przed wypowiedzeniem umowy o pracę, a więc możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym w trybie dyscyplinarnym czy na drodze porozumienia stron. Pisaliśmy więcej tutaj: za co pracodawca może zwolnić dyscyplinarnie, z kolei więcej informacji o rozwiązaniu umowy o pracę za porozumieniem stron znajdziesz pod tym linkiem:
https://spdszkolenia.pl/rozwiazanie-umowy-o-prace-za-porozumieniem-stron/
Rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym może również zainicjować sam pracownik, który korzysta z urlopu wychowawczego. W jego przypadku nie ma żadnych ograniczeń – w szczególności pracownik będący na urlopie wychowawczym może wypowiedzieć umowę o pracę w każdym czasie (pisaliśmy m.in. tutaj: Jak pracownik może rozwiązać umowę o pracę). Dokument wypowiedzenia umowy o pracę może wysłać pracodawcy pocztą, może doręczyć go osobiście do zakładu pracy itp. Ważne jedynie, aby oświadczenie pracownika o wypowiedzeniu umowy o pracę dotarło do pracodawcy w taki sposób, aby pracodawca mógł zapoznać się z jego treścią.
Rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym – kiedy jest możliwe
Urlop wychowawczy trwa do 36 miesięcy. To długi okres, w czasie którego pracownica może np. podjąć decyzję, że chce rozwiązać umowę o pracę, gdyż otrzymała znacznie korzystniejszą ofertę zatrudnienia. Zaczyna się ona zastanawiać, czy pracownik na wychowawczym może rozwiązać umowę o pracę. W szczególności czy aby np. wręczyć pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę, musi przerwać urlop wychowawczy (pisaliśmy m.in. tutaj: rezygnacja z urlopu wychowawczego), czy też jak np. napisać uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę.
Wspomnieliśmy wyżej – rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym, jeśli stroną inicjującą to rozwiązanie jest pracownik, nie podlega żadnym ograniczeniom. Pracownika nie można na siłę zatrzymać w zakładzie pracy uniemożliwiając mu wypowiedzenie umowy. Oczywiście, w grę może wchodzić np. lojalka, związana z tym, że pracodawca inwestował w szkolenia dla pracowników, ale nie oznacza ona bezwzględnego zakazu wypowiedzenia umowy o pracę – po prostu rozwiązanie umowy o pracę na wychowawczym przez pracownicę spowoduje to, że pracodawca z tytułu tej lojalki może mieć wobec niej pewne roszczenie, o którym mowa w umowie o podnoszenie kwalifikacji przez pracownika.
W każdym razie rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym dokonywane przez pracownika drogą wypowiedzenia umowy nie podlega ograniczeniom. Inaczej będzie jednak, jeśli wypowiedzenie umowy o pracę na wychowawczym wręcza pracownikowi pracodawca. A to jest dozwolone, ale nie z przyczyny leżącej po stronie pracownika.
Przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę mogą być różne – niektóre leżą po stronie pracownika. Przykładowo pracownik nie wypełnia prawidłowo swoich obowiązków, odmawia bezpodstawnie wykonywania poleceń służbowych (pisaliśmy więcej m.in. tutaj: kiedy pracownik może odmówić pracy i tutaj: czy pracownik może odmówić pracy w sobotę), czy też po prostu okazało się, że pracownik nie spełnia pokładanych w nim nadziei. Te przyczyny nie mogą jednak uzasadniać rozwiązania umowy o pracę, jeśli pracownik korzysta z urlopu wychowawczego.
Inne przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę mogą leżeć po stronie pracodawcy. Może to być np. likwidacja zakładu pracy (pisaliśmy m.in. tutaj: urlop macierzyński a likwidacja zakładu pracy) czy też likwidacja stanowiska pracy (pisaliśmy m.in. tutaj: likwidacja stanowiska pracy jako przyczyna wypowiedzenia). Tutaj duże znaczenie ma to, czy pracodawca podlega przepisom tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych – ustawy z dnia 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym w związku z likwidacją stanowiska pracy
Wspomniana ustawa ma znaczenie choćby z punktu widzenia należnej pracownikowi odprawy dla zwalnianego pracownika (pisaliśmy m.in. tutaj: kiedy pracownikowi należy się odprawa oraz tutaj: likwidacja stanowiska pracy i odprawa). Zgodnie z przepisem art. 1 wspomnianej ustawy przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron.
Jednocześnie zgodnie z art. 186(8) §2 kodeksu pracy rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w czasie urlopu wychowawczego jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (czyli w trybie dyscyplinarnym).
Może się więc okazać, że pracownica przebywa na urlopie wychowawczym, a w międzyczasie zakład pracy został zlikwidowany. Siłą rzeczy nie ma zatem ona gdzie wrócić, ale to nie może być tak, że pracodawca po prostu informuje ją o tym, że zamyka firmę. Musi jej wcześniej wręczyć wypowiedzenie umowy o pracę. Rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym ma miejsce z upływem okresu wypowiedzenia. Sam z kolei okres wypowiedzenia i jego długość uzależniony jest od stażu pracy pracownicy (pisaliśmy m.in. tutaj: okres wypowiedzenia ile wynosi).
Co ważne – może się okazać, że pracownicę ze względu na staż pracy obowiązuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Pracownica przebywając na urlopie wychowawczym otrzymała korzystniejszą ofertę zatrudnienia i swojemu dotychczasowemu pracodawcy wręcza wypowiedzenie umowy o pracę – w dniu 3 czerwca. Zgodnie z art. 30 §2(1) kodeksu pracy okres wypowiedzenia liczony w miesiącach kończy się ostatniego dnia miesiąca – a zatem umowa o pracę teoretycznie rozwiąże się w dniu 30 września.
Pracownica nie chce tyle czekać – chciałaby ona, aby umowa o pracę rozwiązała się wcześniej. W takim wypadku na podstawie art. 36 §6 kodeksu pracy może ona z pracodawcą ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy o pracę. Nie zmienia to trybu rozwiązania umowy – nadal zostaje ona rozwiązana za wypowiedzeniem, a nie za porozumieniem stron.
W takim wypadku, skoro skrócenie okresu wypowiedzenia odbywało się na wniosek pracownicy, za tą pozostałą część okresu wypowiedzenia nie otrzyma ona wynagrodzenia – otrzyma natomiast ekwiwalent za urlop, jeśli na dzień rozwiązania umowy o pracę miała jeszcze pewną pulę urlopu wypoczynkowego do wykorzystania (więcej o ekwiwalencie za urlop tutaj: ekwiwalent za urlop 2021 i tutaj: ekwiwalent za urlop na niepełnym etacie).
Ten ekwiwalent za urlop zostanie naliczony w oparciu o wynagrodzenie, jakie przysługuje pracownicy na mocy umowy o pracę oraz ewentualnie np. regulaminu wynagradzania. W każdym razie, jeśli pracownica wcześniej otrzymywała wynagrodzenie częściowo w gotówce, nieformalnie, to nie ma ona co liczyć, że zostanie ono uwzględnione przy liczeniu ekwiwalentu (pisaliśmy m.in. tutaj: pracodawca płaci pod stołem)
Druga rzecz – może się okazać, że rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym odbywa się z inicjatywy pracodawcy, a pracodawca chce skrócić okres wypowiedzenia. Może to zrobić jednocześnie wraz z samym wypowiedzeniem. Pozwala mu na to przepis art. 36(1) §1 kodeksu pracy:
Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
Co ważne, ten skrócony okres wypowiedzenia zostaje pracownicy zaliczony do stażu pracy. A to ważne, ten staż pracy ma znaczenie dla wymiaru urlopu wypoczynkowego (pisaliśmy m.in. tutaj: ile pracownik ma urlopu 20 czy 26 dni), może on również mieć znaczenie dla okresu, od którego zależy to, czy pracownicy po rozwiązaniu umowy o pracę na urlopie wychowawczym będzie należał się zasiłek dla bezrobotnych).
W każdym razie – rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym związane ze skróceniem okresu wypowiedzenia ma taki skutek, że pracownica otrzyma wynagrodzenie za cały okres wypowiedzenia, a nie tylko za jego skróconą część.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 186(4) kodeksu pracy pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
Nie może być zatem takiej sytuacji, że np. w czasie urlopu wychowawczego pracodawca likwiduje jej stanowisko pracy i w związku z tym wręcza jej wypowiedzenie umowy o pracę. Rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym z powodu likwidacji zakładu pracy jest oczywiste, ale jeśli przyczyną tego rozwiązania jest likwidacja stanowiska pracy, to może to być dla pracodawcy ryzykowne – jeśli podlega przepisom ustawy o zwolnieniach grupowych, to rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym w związku z likwidacją stanowiska pracy jest dopuszczalne, bowiem zgodnie z art. 10 wskazanej ustawy ma ona również zastosowanie do zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników.
Powołany powyżej przepis art. 186(4) kodeksu pracy wyraźnie wskazuje, że jeśli nie jest możliwe dopuszczenie pracownicy do pracy po urlopie wychowawczym na tym samym stanowisku, to pracodawca ma obowiązek dopuścić ją do pracy na stanowisku równorzędnym, które odpowiada jej kwalifikacjom.
Może się też zdarzyć sytuacja, w której w czasie urlopu wychowawczego pracownica stanie się chroniona niejako podwójnie – jeśli np. zajdzie w ciążę (pisaliśmy więcej m.in. tutaj: ciąża na wychowawczym oraz tutaj czy można zwolnić kobietę w ciąży i tutaj: kiedy powiedzieć pracodawcy o ciąży). Jeśli rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym dotyczy pracownicy w ciąży, nabędzie ona prawo do świadczenia za czas L4 w ciąży, wypłacanego przez ZUS, a po porodzie do zasiłku macierzyńskiego.
Jeśli rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym odbywa się w związku z likwidacją zakładu pracy, a pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników, pracownicy przysługuje odprawa. Do tej liczby 20 pracowników nie wlicza się zleceniobiorców – umowa zlecenia nie jest sposobem nawiązania stosunku pracy.
Rozwiązanie umowy o pacę na urlopie wychowawczym może mieć miejsce z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownicę podstawowych obowiązków pracowniczych. Chodzi tu o tzw. dyscyplinarkę. Jeśli pracownica naruszyła w sposób ciężki swoje podstawowe obowiązki (chodzi głównie o obowiązki z art. 100 kodeksu pracy), pracodawca może ją zwolnić dyscyplinarnie. Oczywiście musi zachować kodeksowy tryb, w szczególności wskazać przyczynę dyscyplinarki. Musi ją również odpowiednio doręczyć zainteresowanej (pisaliśmy m.in. tutaj: co jeśli pracownik nie podpisze wypowiedzenia).
Oczywiście rozwiązanie umowy o pracę na urlopie wychowawczym może nastąpić za porozumieniem stron. W tym trybie można rozwiązać każdą umowę o pracę i w dowolnym czasie. Z inicjatywą rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron może wystąpić zarówno pracownik, jak i pracodawca.
Niebawem kolejne artykuły o urlopach związanych z rodzicielstwem. Ostatni pisaliśmy m.in. ciąża na wychowawczym, składki ZUS na wychowawczym oraz umowa zlecenia na wychowawczym. Zapraszamy do lektury
