Działalność nierejestrowana pozwala na osiąganie dochodów np. z drobnych usług czy rękodzieła bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej. Działalność nierejestrowana to idealna forma „dorabiania” dla osób, które z różnych powodów, choćby finansowych, nie chcą zakładać działalności gospodarczej.
Działalność nierejestrowana zdefiniowana została w przepisie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z art. 3 powołanej ustawy działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Jednocześnie właśnie zgodnie z art. 5 tej ustawy nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
UWAGA – od 1 lipca 2023 pensja minimalna na pełnym etacie to 3600 zł brutto.
Działalność nierejestrowana – na czym polega
Na czym więc polega działalność nierejestrowana? Polega ona na tym, że osoba fizyczna może odpłatnie świadczyć usługi czy dostarczać określone dobra bez konieczności zakładania firmy, a co za tym idzie zgłoszenia do ZUS, opłacania składek ZUS itp. Od razu należy podkreślić, iż z działalności nierejestrowanej nie mogą korzystać np. spółki cywilne. Co również istotne, działalności nierejestrowanej nie można prowadzić w przypadku aktywności wymagającej posiadania pozwolenia, licencji czy koncesji.
W praktyce zatem działalność nierejestrowana jest możliwa, jeśli przychód z tej działalności nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia. Na rok 2020 kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 2600 zł brutto, co oznacza, że dopóki przychody nie przekraczają kwoty 1300 zł, można prowadzić działalność nierejestrowaną.
Czytaj także: 40 godzinny tydzień pracy, a praca w sobotę
Gdyby okazało się, że w danym miesiącu przychód z działalności nierejestrowanej przekroczył próg zwolnienia z obowiązku rejestracji działalności gospodarczej, w ciągu 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie limitu należy działalność zarejestrować. Obecnie działalność gospodarczą można zarejestrować bez wychodzenia z domu. Wystarczy posiadać profil zaufany czy podpis elektroniczny, wypełnić formularz CEiDG-1 na stronie firma.gov.pl i poczekać na potwierdzenie wpisu.
Załóżmy, że Anna Nowak wykonuje drobne rękodzieło. W styczniu 2020 sprzedała jeden produkt za kwotę 300 zł, drugi za 900 zł. Łączny jej przychód za styczeń wyniósł 1200 zł. Oznacza to, że Anna „łapie się” jeszcze na próg działalności nierejestrowanej, nie musi więc formalnie zakładać firmy, choć oczywiście może to zrobić. Gdyby oprócz tych dwóch transakcji w dniu np. 28 stycznia Anna sprzedała kolejny produkt, za kwotę 300 zł, to od tego dnia w ciągu 7 dni musi zarejestrować działalność gospodarczą.
Działalność nierejestrowana a składki ZUS
Składki ZUS dla wielu drobnych przedsiębiorców są sporym obciążeniem. Oczywiście można obecnie korzystać ze składek preferencyjnych dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą czy też z tzw. Małego ZUS +, niemniej pełne składki na rok 2020 to kwota prawie 1500 zł, a więc dla drobnych biznesów znacząca. Na szczęście działalność nierejestrowana nie jest tytułem ubezpieczenia i nie trzeba w ramach działalności nierejestrowanej odprowadzać składek ZUS – ani na ubezpieczenia społeczne, ani na ubezpieczenie zdrowotne.
Sprawdź także: Czy można zarabiać mniej niż najniższa krajowa?
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie podlega zgłoszeniu w ZUS, nie odprowadza żadnych składek. Działalność nierejestrowana nie jest tytułem do ubezpieczeń. Należy mieć tego świadomość – nie ma tu np. dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, pozwalającego na nabycie prawa do zasiłku chorobowego w razie niezdolności do pracy. Nie ma również ubezpieczenia zdrowotnego, pozwalającego na korzystanie z darmowej służby zdrowia.
Czytaj także: Ile dni pracodawca może się spóźnić z wypłatą
Taka działalność nierejestrowana jest więc idealnym rozwiązaniem dla osób, które już posiadają tytuł do ubezpieczenia, np. matek na urlopach związanych z rodzicielstwem, osób zatrudnionych w stosunku pracy itp. Pozwala na dorobienie do tych 1300 zł miesięcznie bez konieczności rejestrowania firmy i płacenia w związku z tym składek ZUS.
Działalność nierejestrowana a podatek dochodowy
Brak obowiązku uiszczania składek ZUS w trakcie prowadzenia działalności nierejestrowanej nie oznacza braku jakichkolwiek obowiązków wobec państwa. Składek ZUS nie ma, ale podatek jest. Przy czym nie jest to podatek, który należy np. w okresach miesięcznych czy kwartalnych odprowadzać na rzecz urzędu skarbowego.
Osiągnięte w ramach działalności nierejestrowanej przychody oraz koszty związane z tą działalnością wykazuje się w zeznaniu rocznym PIT-36. Do tego celu we wskazanym formularzu służy wiersz 9: Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy.
Sprawdź także: Zatrudnienie bezrobotnego
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi pamiętać, aby dokumentować związane z nią koszty – inaczej nie może ich wykazać w formularzy PIT-36. Jeśli na potrzeby działalności nabywa ona materiały, narzędzia czy usługi, dokumenty potwierdzające poniesione koszty należy przechowywać.
Powstaje pytanie, czy skoro osoba fizyczna prowadzi działalność nierejestrowaną, to czy ma obowiązek wystawiać jakieś faktury, rejestrować sprzedaż na kasie fiskalnej itp.? Tu w grę wchodzą już przepisy o podatku VAT. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej ustawą o VAT) działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Sprawdź także: ZUS wypłata chorobowego termin
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną może być zwolniona z podatku VAT podmiotowo lub przedmiotowo. Może również mieć obowiązek naliczania i uiszczania podatku VAT na właściwe konto urzędu skarbowego. Jeśli nie ma ona obowiązku posiadania kasy fiskalnej, może prowadzić ewidencję sprzedaży bezrachunkowej. Chodzi tu o taka sytuację, w której osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną dokonuje sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Wówczas nie ma ona obowiązku wystawiania dokumentu sprzedaży – faktury, nie musi również wydawać paragonu, jeśli korzysta ze zwolnienia z obowiązku posiadania kasy fiskalnej.
Ewidencję sprzedaży bezrachunkowej przechowuje się w miejscu, w którym działalność nierejestrowana jest prowadzona. Ewidencja sprzedaży bezrachunkowej powinna dokumentować każdy przychód. Wpisuje się go z kolejnym numerem wpisu, datą oraz łączną kwotą przychodu nieudokumentowanego fakturą, ani rachunkiem.
O ile wystawienie faktury nie zawsze jest obowiązkowe, to osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi wystawić fakturę, jeśli jej klientem jest nie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, ale np. firma. Jeśli w grę wchodzi zwolnienie z podatku VAT, wystawiana faktura musi zawierać co najmniej:
- datę wystawienia,
- numer kolejny,
- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
- miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
- cenę jednostkową towaru lub usługi,
- kwotę należności ogółem.
Natomiast jeśli osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie podlega zwolnieniu z podatku VAT, musi sprzedaż dokumentować fakturą VAT. W związku z tym osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi posiadać numer NIP.
Działalność nierejestrowana to bardzo fajna sprawa – osoby zajmujące się rękodziełem czy świadczące drobne usługi „złotej rączki” mogą sobie dzięki takiej działalności dorobić, nie ponosząc przy tym dodatkowych kosztów, związanych z ZUS. Płacą jedynie podatek, którego podstawę pomniejszają odliczając koszty, jakie są ponoszone w związku z działalnością nierejestrowaną. Brak konieczności prowadzenia księgowości i brak biurokracji, charakterystycznej dla działalności gospodarczej są z pewnością dodatkowym ułatwieniem.
