czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna
Czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna? Co do zasady pensja pracownika, zatrudnionego na pełnym etacie, nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia na dany rok. W 2020 roku pensja minimalna wynosi 2600 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa na umowie zlecenia to 17 zł brutto. Na rok 2021 minimalne wynagrodzenie brutto to 2800 zł, z kolei minimalna stawka godzinowa to 18,30 zł.
Na 2023 rok – za okres od stycznia do czerwca pensja minimalna to 3490 zł, a od lipca do grudnia 3600 zł. Odpowiednio stawka godzinowa na zleceniu 2023 to 22,80 zł brutto za pierwsze półrocze i 23,50 brutto za drugie półrocze.
Na 2024 rok za okres od stycznia do czerwca to kwota 4242 zł brutto i za okres od lipca 2024 do grudnia 2024 to kwota 4300 brutto i odpowiednio stawka godzinowa minimalna na zleceniu od stycznia do czerwca 2024 to 27,70 zł brutto i od lipca do grudnia 2024 to 28,10 zł brutto.
Najniższa krajowa na rękę, przy założeniu prawa do ulgi podatkowej 300 zł i kosztów uzyskania przychodu 250 zł (pracownik mieszka w miejscowości, w której pracuje), wynosi w 2023 roku (od lipca) 2783,86 zł. Jeśli pracownik należy do PPK, dostanie na rękę 2705,86.
A zatem czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna? Jeśli pracuje na pełnym etacie, nie dotyczą go przepisy szczególne w stosunku do ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, to nie może on dostać mniej niż pensja minimalna.
Czytaj także: Ile dni pracodawca może się spóźnić z wypłatą
Oczywiście dotyczy to całego miesiąca – jeśli pracownik nie przepracował całego miesiąca, bo np. został zatrudniony w trakcie miesiąca albo w trakcie miesiąca odchodzi z pracy (np. pracownik porzucił pracę), to za ten miesiąc pracownik dostanie na rękę mniej niż minimalna – jego wynagrodzenie zostanie naliczone za przepracowaną część miesiąca.
A czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna, jeśli w danym miesiącu był na urlopie? Nie. Zgodnie z art. 172 kodeksu pracy za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.
Uwaga – wynagrodzenie minimalne 2023 to 3490 zł brutto w okresie od 1 stycznia 2023 do 30 czerwca 2023 oraz 3600 zł brutto w okresie od 1 lipca 2023 do 31 grudnia 2023. Zasady opisane w niniejszym artykule pozostają aktualne również dla nowych kwot.
Minimalna stawka na zleceniu 2023 to 22,80 zł za godzinę od stycznia do czerwca 2023 oraz 23,50 zł za godzinę od lipca do grudnia 2023.
Sprawdź także: Jak sprawdzić, kiedy ZUS wypłaca chorobowe
Sposób liczenia wynagrodzenia urlopowego uzależniony jest od tego, czy pracownik ma jedynie pensję zasadniczą w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czy też to zasadnicze jest niższe niż pensja minimalna, ale jest uzupełniane co wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia innymi składkami, np. premiami, prowizjami itp. (o premiach szerzej pisaliśmy tutaj: premia uznaniowa i premia regulaminowa – różnice).
A czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna, jeśli w danym miesiącu chorował i był na zwolnieniu lekarskim? W takim wypadku jest to możliwe. Wynagrodzenie chorobowe co do zasady wynosi 80% tzw. podstawy, czyli – mówiąc ogólnie – średniego wynagrodzenia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia chorobowego, przy czym podstawa ta nie może być niższa niż pensja minimalna.
Sprawdź także: Urlop na żądanie na okresie próbnym
Jeśli pracownik w danym miesiącu chorował, za czas tej choroby albo nie otrzyma nic, jeśli obowiązuje go tzw. okres wyczekiwania albo otrzyma wynagrodzenie chorobowe czy zasiłek. W takim wypadku suma składników wynagrodzenia za dany miesiąc może być niższa niż pensja minimalna netto.
A czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna z innych powodów? Tak, choćby z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy czy w ogóle niepłatnego zwolnienia od pracy. Przykładowo pracownik zarabiający pensję minimalną został wezwany do sądu w charakterze świadka.
Pracodawca ma obowiązek udzielić mu zwolnienia na czas dojazdu i stawiennictwa w sądzie, a za ten dzień pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Oczywiście sąd na wniosek pracownika zwróci mu utracony zarobek, ale nie zmienia to faktu, że pensja za ten miesiąc będzie niższa niż minimalne wynagrodzenie netto – zostanie pomniejszona o tą jedną niepłatną dniówkę.
Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy nie wymaga omówienia – ona z założenia jest niepłatna, więc jeśli się miała miejsce, pracodawca pomniejszy wynagrodzenie pracownika i wówczas pracownik otrzyma za dany miesiąc, w którym ta nieobecność nieusprawiedliwiona wystąpiła, wynagrodzenie odpowiednio pomniejszone.
Sprawdź także: Praca 6 dni w tygodniu
Dodać dla formalności należy, że nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy może być przyczyną dyscyplinarki – rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy z dnia na dzień, w trybie natychmiastowym, bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Żeby sprawa natomiast była jasna – jeśli pracownik otrzymuje pensję minimalną 2600 zł, a w 2021 roku 2800 zł, to jest to z reguły kwota wynagrodzenia brutto, od której należy naliczyć składki ZUS i podatek, a jeśli pracownik ma mniej niż 26 lat, to tylko składki ZUS. A zatem pracownik dostanie na rękę mniej niż minimalna brutto – dostanie pensję minimalną, ale pomniejszoną o należności publicznoprawne – ZUS i podatki.
Czytaj także: Praca w sobotę 50 czy 100
Szczegółowe informacje o minimalnym wynagrodzeniu i jego rozliczeniu od pensji brutto do netto, obowiązujących w 2021 roku znajdziesz w tym artykule: minimalne wynagrodzenie 2021, tymczasem skupmy się na odpowiedzi na pytanie, czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna.
Są bowiem takie przypadki, w których jest to możliwe i nie chodzi tu o „kombinowanie” pracodawcy czy zaniżanie wynagrodzenia pracownika.
To, ile pracownik dostanie na rękę, jeśli przysługuje mu pensja minimalna, zależy od kilku czynników. Przede wszystkim pracownikowi mogą przysługiwać podstawowe lub podwyższone koszty uzyskania przychodu (odpowiednio 250 albo 300 zł), może mieć prawo do ulgi podatkowej, albo ulga podatkowa nie jest w przypadku naliczania wynagrodzenia uwzględniana, może też korzystać ze zwolnienia z podatku Zerowy PIT dla młodych.
W każdym razie, jeśli pracownik otrzymuje minimalne wynagrodzenie brutto, to – zakładając, że z jego wynagrodzenia nie są dokonywane żadne potrącenia, otrzyma odpowiednio:
Dla pensji minimalnej brutto 2600 zł w 2020 roku:
Dla pensji minimalnej w wysokości 2600 zł brutto całkowity koszt zatrudnienia pracownika to kwota 3132,48 zł. Tak to wygląda, bowiem niektóre składki ZUS za pracownika finansuje w całości albo w części pracodawca ze swoich środków.
Z kolei dla pensji minimalnej 2800 zł 2 2021 roku kwoty netto wyglądają następująco:
A ile pracownik kosztuje pracodawcę w tym wypadku? Całkowity koszt zatrudnienia to 3373,44 zł. Z kolei mechanizm rozliczania wynagrodzenia od brutto do netto i bez podatku znajdziesz tutaj: lista płac z zerowym PIT dla młodych. Tymczasem wróćmy do analizy zagadnienia, czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna.
Jeszcze ciekawostka: Zasiłek dla bezrobotnych od 1 września 2020 roku to kwota 1200 zł przez pierwsze 3 miesiące. Jak widać, różnica między wysokością zasiłku a wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę nie jest znaczna.
Co więcej, może się okazać, że z wynagrodzenia pracownika potrącane są należności alimentacyjne, a wówczas pracownik może – zgodnie z przepisami – dostać na rękę mniej niż pensja minimalna. Po prostu przy zajęciu wynagrodzenia na poczet zaległych alimentów i ich egzekucji komorniczej nie ma kwoty wolnej od potrąceń, która w przypadku egzekucji świadczeń niealimentacyjnych jest równa właśnie minimalnemu wynagrodzeniu netto.
Czy pracodawca może płacić mniej niż najniższa krajowa?
Generalnie, jeśli nie występują szczególne okoliczności, pracownik zatrudniony na pełnym etacie nie może na rękę otrzymać pensji niższej niż minimalna. Warto jednak, aby pracownik wiedział, że na jego pensję nie musi składać się jedynie wynagrodzenie zasadnicze, ale całość pensji pracownika to może być pensja zasadnicza plus pewne dodatki – premie, prowizje i inne.
Sprawdź także: Czy szkoła policealna daje status ucznia
Zasada jest taka, że wynagrodzenie zasadnicze łącznie z tymi dodatkami nie może być niższe niż pensja minimalna. Natomiast pracodawca nie może absolutnie dopełniać wynagrodzenia zasadniczego do pensji minimalnej dodatkami za pracę w porze nocnej, dodatkami za nadgodziny, dodatkiem stażowym (tzw. wysługą lat) czy nagrodą jubileuszową.
Może natomiast być tak, że np. wynagrodzenie zasadnicze będzie niższe niż pensja minimalna, ale zsumowane z należną pracownikowi prowizją czy premią będzie już równe co najmniej pensji minimalnej. Takie rozwiązanie jest prawidłowe.
Pisaliśmy również: Brak wypłaty na koncie do 10
A czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna, jeśli nie ze swojej winy nie dopracował pełnego miesiąca? Gdyby się okazało, że pracownik nie ze swojej winy nie dopracował wymiaru czasu pracy do przepracowania w danym miesiącu, pracodawca nie może mu wypłacić pensji niższej niż minimalna. Taka sytuacja może mieć miejsce, jeśli np. pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy, ale pracy nie świadczy w związku z wdrożonym w zakładzie pracy przestojem.
Kolejna rzecz. Może się okazać, że w jednym miesiącu w okresie rozliczeniowym pracownik miał nadgodziny i na swój wniosek albo z inicjatywy pracodawcy odbiera je czasem wolnym w innym miesiącu. W rezultacie w tym innym miesiącu przepracował mniej godzin niż powinien. No i okazuje się, że pracodawca za te godziny zapłacił, a teraz uznał, że skoro pracownik odbiera je czasem wolnym, to za ten czas wolny nie zapłaci.
Taka sytuacja również nie może doprowadzić do tego, że pracownik dostanie na rękę mniej niż pensja minimalna.
Sprawdź także: Zatrudnienie osoby bezrobotnej
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na przepis art. 82 §1 kodeksu pracy. Stosownie do powołanego przepisu za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług wynagrodzenie nie przysługuje. Jeżeli wskutek wadliwie wykonanej pracy z winy pracownika nastąpiło obniżenie jakości produktu lub usługi, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu zmniejszeniu.
Sprawdź również: Nadgodziny przy niepełnym etacie
W takim wypadku może okazać się, że pensja pracownika zostanie obniżona za taką pracę złej jakości, a w rezultacie otrzyma on na rękę netto mniej niż pensja minimalna, obowiązująca w danym roku.
Sprawdź także: Zwolnienie lekarskie online za darmo
A zatem czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna? Okazuje się, że może, ale jedynie w wyjątkowych przypadkach. Samo natomiast wynagrodzenie minimalne w płacach ma istotne znaczenie. Nie chodzi tu jedynie o wysokość pensji, w oparciu o wysokość minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w danym roku, nalicza się dodatek za pracę w porze nocnej, a także niektóre odszkodowania.
