Praca 6 dni w tygodniu – czy to jest dopuszczalne?

Praca 6 dni w tygodniu niekoniecznie musi naruszać przepisy prawa pracy. Tydzień ma 7 dni, w przeważającej większości zakładów pracy pracownicy pracują 5 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku, ale to nie oznacza, że praca 6 dni w tygodniu nie jest dopuszczalna. Ona jest dopuszczalna i – pod pewnymi warunkami – zupełnie legalna.

To, że w niektórych zakładach pracy pracuje się po 6 czy 7 dni w tygodniu nie oznacza, że jeden pracownik ma pracować te 7 dni w tygodniu. Po prostu zakład pracy jest czynny 7 dni w tygodniu (np. stacja benzynowa czy inny zakład użyteczności publicznej), ale zatrudnieni w nim pracownicy nadal muszą pracować średnio 5 dni w tygodniu.

Ile dni można pracować pod rząd? Jaka jest średnia ilość godzin pracy w miesiącu?

Praca 6 dni w tygodniu oznacza pracę 4 dni w innym tygodniu (nie oznacza to, że mamy sześcio albo czterodniowy tydzień pracy). Zgodnie bowiem z art. 129 §1 kodeksu pracy czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin (40 godzinny tydzień pracy) w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym (…). Powołany przepis, definiujący tzw. normy czasu pracy mówi wprost – pracownik pracuje średnio 5 dni w tygodniu, a nie dokładnie 5 dni w tygodniu.

A zatem praca 6 dni w tygodniu jest dopuszczalna, pod warunkiem, że zostanie zrekompensowana odpowiednio krótszym innym tygodniem pracy, byle średnio pracownik pracował 5 dni w tygodniu w okresie rozliczeniowym. Innymi słowy – jeden dłuższy tydzień pracy oznacza drugi krótszy tydzień pracy.

Sprawdź także: Ile dni pracodawca może się spóźnić z wypłatą?

Oznacza to że np. jeśli okres rozliczeniowy jest dwumiesięczny, w ciągu tych 2 miesięcy mamy 8 pełnych tygodni (plus kilka dni tzw. wystających), to w pierwszym miesiącu pracownik teoretycznie może pracować 6 dni w tygodniu, a w drugim miesiącu 4 dni w tygodniu. Nie zawsze jednak jest to takie proste.

Przede wszystkim to, że praca 6 dni w tygodniu jest dopuszczalna, to nie oznacza to, że pracownik może notorycznie pracować 6 dni w tygodniu. Dojdzie bowiem do powstania nadgodzin – pracownik przepracuje więcej niż 40 godzin średniotygodniowo. Do tego jeszcze dochodzi kwestia odpoczynków tygodniowych.

Zgodnie z art. 133 §1 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Sprawdź także: L4 online za darmo

Przepisy kodeksu pracy nie wskazują wprost, ile dni można pracować bez dnia wolnego. Może się zdarzyć sytuacja ekstremalna, w której pracownik będzie pracował 7 dni w tygodniu, następnie bez żadnego dnia przerwy rozpocznie swój kolejny tydzień pracy, ale tego typu sytuacje związane są z np. koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej. W szczególności pracodawca nie powinien planować z góry pracy w takim układzie.

Pisaliśmy m.in. Jak planować czas pracy

40 godzinny tydzień pracy, a praca w sobotę

Przepisy kodeksu pracy nie pozwalają na planowanie pracy 6 dni w tygodniu, od poniedziałku do soboty w tym sensie, że każdy tydzień pracy ma uwzględniać 6 dni roboczych. Nawet, gdyby zachować normę średniotygodniową 40 godzin czasu pracy, czyli np. pracownik pracuje nie po 8 godzin na dobę, ale od poniedziałku do czwartku po 8 godzin na dobę, a piątek i sobota po 4 godziny.

Wówczas praca 6 dni w tygodniu nie przekracza co prawda normy średniotygodniowej, ale takie rozwiązanie jest niedopuszczalne, pracownik ma bowiem pracować nie więcej niż średnio 5 dni w tygodniu.

Sprawdź także: Nadgodziny przy niepełnym etacie

Praca 6 dni w tygodniu a wolna sobota

Należy pamiętać, że sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Pracownik niekoniecznie musi pracować od poniedziałku do piątku, a weekend dla niego to niekoniecznie sobota i niedziela. Równie dobrze pracownik może pracować od wtorku do soboty, a weekend dla niego to będzie niedziela i poniedziałek. Ważne jednak, aby te średnio 5 dni pracy w tygodniu zachować.

Pracodawca może ustalać grafik tak, że praca 6 dni w tygodniu będzie przeplatać się z pracą 4 dni w tygodniu w okresie rozliczeniowym. Tyle, że pracownik musi znać swój rozkład czasu pracy na co najmniej tydzień przed okresem, na jaki ten rozkład opracowano. Wynika to wprost z art. 129 §3 kodeksu pracy:

rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony – w formie pisemnej lub elektronicznej – na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład

Pięciodniowy tydzień pracy a praca w sobotę

Nie ma systemu czasu pracy, który przewidywałby taką możliwość, aby praca 6 dni w tygodniu była normą i mogła się powtarzać w każdym tygodniu w okresie rozliczeniowym. Niektóre systemy czasu pracy przewidują pracę w systemie skróconego tygodnia pracy (praca wykonywana od poniedziałku do czwartku po 10 godzin na dobę), pracę w systemie weekendowego czasu pracy (praca wykonywana w piątki, soboty i niedziele), ale o ile można skrócić tydzień pracy z średnio 5 do np. średnio 4 dni, to nie można go wydłużyć – praca 6 dni w tygodniu w sposób permanentny jest niezgodna z przepisami prawa pracy i dłuższy tydzień pracy musi zostać zrekompensowany innym krótszym tygodniem pracy.

Sprawdź także: Kiedy ZUS wypłaca L4

Co ważne, powyższe dotyczy również zadaniowego czasu pracy, w który pracodawca nie planuje pracownikom grafików, pracownicy nie mają sztywnych godzin pracy, a czas pracy jest determinowany ilością zadań do wykonania. O tym systemie czasu pracy pisaliśmy więcej tutaj: zadaniowy czas pracy na czym polega.

Nic nie da również wprowadzenie równoważnego systemu czasu pracy. W takim systemie możliwe jest wydłużenie dniówki pracowniczej do 12, 16 czy nawet 24 godzin, ale nie jest możliwe wydłużenie tygodnia roboczego. W tym systemie zatem praca 6 dni w tygodniu, jeśli miałaby być pracą planowaną, również nie jest dopuszczalna.

Jeśli zakład pracy pracuje w taki sposób, że praca 6 dni w tygodniu jest konieczna, to pracodawca nie może jednym etatem „pokryć” tych 6 dni pracy. Przykładowo jeśli jest to sklep, czynny od poniedziałku do soboty, to do pracy w takim sklepie pracodawca musi zatrudnić co najmniej 2 osoby – jedną na pełnym etacie i jedną na niepełnym. Chyba, że sam stanie za ladą i w ten sposób „uzupełni” etat jednego pracownika.

Praca 6 dni w tygodniu możliwa jest teoretycznie na umowie zlecenia, ale z umowami zlecenia generalnie należy uważać. Przede wszystkim nie jest dopuszczalne zawieranie umowy zlecenia tam, gdzie ze wszelkich okoliczności wynika, że będzie to de facto praca przypominająca pracę w stosunku pracy.

Przykładowo – jeśli właściciel sklepu chciałby zatrudnić na podstawie umowy zlecenia ekspedientkę, która miałaby pracować w określonych godzinach, w określonych dniach, pod nadzorem zatrudniającego i w określonym miejscu, to w zasadzie wyczerpuje to definicję stosunku pracy, o której mowa w art. 22 §1 kodeksu pracy.

Sprawdź także: 40 godzinny tydzień pracy, a praca w sobotę

Można oczywiście do tego typu pracy zatrudnić zleceniodawcę, np. studenta na umowie zlecenia, który chce dorobić sobie, ale w tym wypadku nie będzie to raczej „pełnoetatowe” zatrudnienie. W grę wchodzi natomiast np. zatrudnienie dwóch pracowników na 3/4 etatu i takie zaplanowanie grafików, aby praca 6 dni w tygodniu wykonywana była łącznie w taki sposób, aby pokryła zapotrzebowanie na czas funkcjonowania zakładu pracy.

Praca 6 dni w tygodniu na polecenie pracodawcy

Przestrzeganie przepisów o czasie pracy jest jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy. Za planowanie czasu pracy i organizowanie pracy pracowników odpowiada właśnie pracodawca i to on decyduje o sposobach organizacji czasu pracy.

Sprawdź także: L4 w weekend

Nie może on planować pracy w nadgodzinach z góry, nie może planować pracy ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, w tym również nie może z góry planować pracy na więcej niż 5 dni średnio w tygodniu. Już choćby z tego powodu praca 6 dni w tygodniu nie może być pewną normą.

Ona może się zdarzyć, ale nie może być normą. Pracodawca nie może żądać od pracownika, aby pozostawał do jego dyspozycji 6 dni w tygodniu. Przepisy o czasie pracy zapewniają pracownikowi odpoczynki dobowe i tygodniowe, ale również te średnio dwa dni wolne od pracy w tygodniu i pracodawca tym czasem wolnym nie powinien dysponować.

O ile sobota nie jest dniem wolnym od pracy, tak pracodawca nie może planować pracy w taki sposób, aby praca 6 dni w tygodniu była normą. A co może zrobić pracownik, jeśli pracodawca właśnie w taki sposób planuje mu pracę? Czy może odmówić wykonywania pracy w tej sytuacji?

Nie może. Przepisy kodeksu pracy przewidują pewne sytuacje, w których pracownik może odmówić wykonywania pracy. Nie ma wśród nich źle zaplanowanej pracy. O okolicznościach tych możesz poczytać więcej w artykule poniżej

Kiedy pracownik może odmówić pracy

5 SYTUACJI, W KTÓRYCH PRACOWNIK MOŻE ODMÓWIĆ WYKONYWANIA PRACY

Pracownik może natomiast o naruszaniu przepisów o czasie pracy zawiadomić Państwową Inspekcję Pracy, choćby anonimowo. Ta po przeprowadzeniu kontroli może nałożyć na pracodawcę grzywny za naruszanie przepisów o czasie pracy.

Ile dni pod rząd można pracować? Czy np. może być 7 dni pracy pod rząd? Praca 6 dni w tygodniu bez odpowiedniego skrócenia pracy w innym tygodniu powoduje naruszenie przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Jeśli pracownik wykonuje pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, pracodawca ma obowiązek oddać pracownikowi dzień wolny za pracę w sobotę. Nie ma znaczenia, czy praca w tym dniu była wykonywana przez 1 czy 8 godzin – pracodawca oddaje pracownikowi cały dzień wolny. Wówczas niejako pracownik pracuje w czterodniowym tygodniu pracy.

Praca 6 dni w tygodniu może oznaczać, że będzie wykonywana np. od poniedziałku do piątku plus dodatkowo w niedzielę. Wówczas już taka niedziela musi zostać odpowiednio zrekompensowana – o ile nie jest normalnym dniem roboczym, a dodatkową pracą, pracodawca musi oddać dzień wolny (pisaliśmy m.in. tutaj: praca w niedziele i święta – zasady rekompensaty)

Co więcej, ponieważ norma dobowa czasu pracy wynosi 8 godzin, bez względu na wymiar etatu, to praca w sobotę w wymiarze wyższym niż 8 godzin skutkować będzie koniecznością oddania pracownikowi dnia wolnego oraz dodatkowo rozliczenia jako nadgodziny nadwyżki ponad te 8 godzin (pisaliśmy m.in. czas wolny za nadgodziny – zasady oddawania).

Podsumowując: Praca 6 dni w tygodniu, jeśli jest rekompensowana odpowiednio krótszym innym tygodniem (byle średnio pracownik pracował 5 dni w tygodniu) jest dopuszczalna. Pracodawca nie może jednak planować pracy na 6 dni w każdym tygodniu. Jeśli zakład jest czynny te 6 dni w tygodniu, konieczne jest zatrudnienie co najmniej dwóch pracowników, aby „pokryć” zapotrzebowanie na pracę w ciągu tych 6 dni.

Ile maksymalnie dni może pracować pracownik? Średnio 5 w tygodniu. Nie da się planować mu pracy inaczej, w szczególności aby notorycznie pracował po 6 dni w tygodniu. Praca 6 dni w tygodniu rekompensowana jest krótszą pracą w innym tygodniu. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 marca 2010 roku sygn. I PK 191/09 wskazał, iż czas pracy należy bilansować w ramach obowiązującego okresu rozliczeniowego.

Czytaj także: Jak liczyć dodatki za nadgodziny 50 i 100

Ile sobót pod rząd można pracować

Na to nie ma konkretnego przepisu. Jest przepis, który mówi, że pracownik pracujący w niedziele musi mieć jedną niedzielę wolną na cztery kolejne. Tymczasem sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Ona jest wolna z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Teoretycznie zatem, jeśli takie są szczególne potrzeby pracodawcy, pracownik może pracować w każdą sobotę (czy każdy dzień wolny z tytułu przeciętnie 5 dniowego tygodnia pracy), niemniej Państwowa Inspekcja Pracy przestrzega, aby nie nadużywać prawa do polecania nadgodzin.

No i oczywiście pozostaje kwestia odpoczynku – pracownik musi mieć zapewnione co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego.