Co pracownik traci na urlopie bezpłatnym? Urlop bezpłatny zawiesza funkcjonowanie stosunku pracy. Nie przerywa go, ale zawiesza. W czasie urlopu bezpłatnego pracownik nie ma żadnych obowiązków pracowniczych, ale nie ma też żadnych praw albo ich nie nabywa. Ponieważ spora grupa pracowników zastanawia się, co pracownik traci na urlopie bezpłatnym, omówmy szerzej to zagadnienie.
Urlop bezpłatny jest bowiem okresem, który ma istotny wpływ na określone uprawnienia pracownicze, np. prawo do urlopu, prawo do świadczeń w czasie zwolnienia lekarskiego, co do zasady urlop bezpłatny nie zalicza się do stażu pracy itp.
Jeszcze jedna uwaga – należy odróżnić sytuację pracownika, któremu urlop bezpłatny został udzielony w celu podjęcia w tym czasie pracy u innego pracodawcy od sytuacji pracownika, który w czasie urlopu bezpłatnego nie podejmuje zatrudnienia w stosunku pracy, np. na umowie o pracę, czy też podejmuje zatrudnienie, ale na umowach cywilnoprawnych, np. umowie zlecenia.
Najpierw ogólnie, dla niecierpliwych, co pracownik traci na urlopie bezpłatnym, a później szczegółowo sam urlop bezpłatny i zasady jego udzielania. Zgodnie z art. 174 §2 kodeksu pracy okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Może Cię zainteresuje również: Urlop na okresie próbnym
Co pracownik traci na urlopie bezpłatnym? Urlop wypoczynkowy
- Za czas urlopu bezpłatnego nie należy mu się wynagrodzenie – urlop bezpłatny to okres, w którym pracodawca co do zasady nie wypłaca pracownikowi wynagrodzenia za pracę ani żadnych innych świadczeń
- Urlop bezpłatny to okres nieskładkowy – pracownik nie podlega w tym czasie ubezpieczeniom w ZUS
- Za czas urlopu bezpłatnego pomniejsza się wymiar należnego pracownikowi urlopu wypoczynkowego
- Urlop bezpłatny nie jest wliczany do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze
- Po 30 dniach urlopu bezpłatnego pracownik traci prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego, a więc nie może korzystać z bezpłatnej opieki zdrowotnej
A teraz szczegółowo: co pracownik traci na urlopie bezpłatnym? Zaczniemy od tego, jaki wpływ ma urlop bezpłatny na wymiar urlopu wypoczynkowego. Co do zasady pracownik zatrudniony na pełnym etacie ma prawo do 26 albo 26 dni urlopu wypoczynkowego za rok.
Jeśli to pierwsza praca w życiu, to urlop w pierwszej pracy udzielany jest z upływem miesiąca pracy, a od 1 stycznia następnego roku pracownik ma prawo do 20 albo 26 dni urlopu, jeśli przez cały rok będzie pozostawał w zatrudnieniu.
No i właśnie tutaj może pojawić się to, co pracownik traci na urlopie bezpłatnym. Otóż zgodnie z art. 155(1) §1 kodeksu pracy wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do czasu trwania zatrudnienia w danym roku.
Czytaj także: Jak liczyć dodatki za nadgodziny 50 i 100
Generalnie chodzi o to, że jeśli pracownik przepracuje cały rok, to za ten rok ma 20 albo 26 dni urlopu, ale jeśli w trakcie roku odejdzie z pracy, urlop należy naliczyć proporcjonalnie do czasu trwania zatrudnienia.
Przykładowo pracownik z dniem 1 stycznia nabył prawo do 20 dni urlopu, ale w czerwcu rozwiązał z pracodawcą umowę o pracę za porozumieniem stron, więc jego urlop za ten rok u tego pracodawcy to nie będzie 20 dni, ale proporcjonalnie mniej – 6/12 z 20 czyli 10 dni (6/12 bo od stycznia do czerwca mamy 6 miesięcy).
Czytaj także: Czy l4 to okres nieskładowy?
Jednocześnie zgodnie z art. 155(2) §1 i §2 kodeksu pracy na takiej samej zasadzie należy obniżyć proporcjonalnie urlop pracownikowi, który korzystał z urlopu bezpłatnego trwającego co najmniej miesiąc. Jeśli więc zastanawiasz się, co pracownik traci na urlopie bezpłatnym w związku z urlopem wypoczynkowym, to poniżej przykład, jak działa powyższy przepis.
Pracownik został zatrudniony z dniem 1 października. Z dniem 1 stycznia kolejnego roku nabył prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. Jednakże w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia przebywał na urlopie bezpłatnym.
Sprawdź także: Nadgodziny przy niepełnym etacie
Za ten rok nie należy mu się już zatem 20 dni urlopu, ale odpowiednio mniej – urlop bezpłatny pomniejsza urlop wypoczynkowy i ostatecznie, jeśli pracownik dopracuje do końca roku, będzie miał prawo do 10/12 z 20 dni, czyli po zaokrągleniu do pełnego dnia – 17 dni urlopu wypoczynkowego.
Sprawdź także: Zwolnienie lekarskie online za darmo
Podobnie, jeśli np. pracownik poszedł na urlop bezpłatny, ten urlop bezpłatny trwa już kilka miesięcy, przychodzi 1 stycznia, pracownik nadal jest na urlopie bezpłatnym. Dopóki nie wróci do pracy po zakończeniu urlopu bezpłatnego, nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego za ten rok.
Jeśli wraca w trakcie roku z urlopu bezpłatnego, należny przysługujący mu w tym roku urlop wypoczynkowy pomniejszyć proporcjonalnie. Gdyby okres urlopu bezpłatnego obejmował cały rok kalendarzowy od 1 stycznia do 31 grudnia, to za ten rok pracownik nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego w ogóle.
Dobrze, wiesz już, co pracownik traci na urlopie bezpłatnym w kontekście urlopu wypoczynkowego. Urlop bezpłatny pomniejsza urlop wypoczynkowy. A na co jeszcze urlop bezpłatny ma wpływ?
Co pracownik traci na urlopie bezpłatnym – prawo do darmowej służby zdrowia
Stosownie do przepisu art. 69 ust. 3 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:
pracownik korzystający z urlopu bezpłatnego traci prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego po upływie 30 dni od dnia rozpoczęcia urlopu.
Powyższe oznacza, że po 30 dniach trwania urlopu bezpłatnego pracownik nie może już korzystać z darmowej opieki medycznej, chyba, że ubezpieczy się we własnym zakresie. Urlop bezpłatny zawiesza funkcjonowanie stosunku pracy, który jest dla pracownika tytułem do ubezpieczeń, w tym tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego.
Może Cię zainteresuje: Kiedy ZUS wypłaca L4
Może się również okazać, że jeśli pracownik korzysta z urlopu bezpłatnego, który miałby trwać dłużej niż te 30 dni, to pracownika do ubezpieczenia zgłosi członek rodziny. Jeżeli po upływie 30 dni pracownik będzie nadal przebywał na urlopie bezpłatnym, to aby mieć prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, powinien zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny. Może tego dokonać pracujący małżonek, małżonek-emeryt lub pracujące dziecko.
Sprawdź także: Zwolnienie lekarskie online
Zgłoszenia do ubezpieczenia członka rodziny dokonuje pracodawca na wniosek pracownika, formularzem ZUS ZCNA, wysyłanym do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Warto pamiętać o tym – jeśli pracujesz na etacie i planujesz urlop bezpłatny, który ma trwać jakiś dłuższy czas, zadbaj o to, aby do ubezpieczenia zdrowotnego zgłosił Cię np. pracujący małżonek czy rodzic.
Urlop bezpłatny a emerytura. Zwolnienie lekarskie w czasie urlopu bezpłatnego
A co pracownik traci na urlopie bezpłatnym w kontekście emerytury? Urlop bezpłatny jest okresem, w którym pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia, a więc nie odprowadza z wynagrodzenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Oznacza to, że kapitał emerytalny pracownika nie zostaje powiększony, a okres urlopu bezpłatnego jest okresem nieskładkowym. Pracodawca ma obowiązek wykazać ten urlop bezpłatny w świadectwie pracy, a ZUS uwzględnia go, ustalając prawo pracownika do emerytury oraz jej wysokość.
Co więcej, pracownik traci na urlopie bezpłatnym prawo do zasiłku chorobowego. Gdyby okazało się, że w czasie urlopu bezpłatnego pracownik pójdzie na zwolnienie lekarskie, to za okres tego zwolnienia nie należy mu się ani wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w art. 92 kodeksu pracy, ani zasiłek chorobowy.
Zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego.
Nie chodzi tu o sytuację podobną do tej, jak ma miejsce w czasie L4 w pierwszym miesiącu pracy, kiedy pracownik jest w tzw. okresie wyczekiwania – po prostu za czas urlopu bezpłatnego pracownik nie ma prawa do zasiłku, niezależnie od tego, że okres wyczekiwania już go nie obowiązuje.
Sprawdź także: 6 dniowy tydzień pracy
Sam urlop bezpłatny pracownika pracodawca wykazuje na formularzu ZUS RSA, z kodem świadczenia/przerwy 111.
Oczywiście na urlopie bezpłatnym pracownik traci na wynagrodzeniu. Za czas urlopu bezpłatnego pracodawca nie płaci pensji, a jeśli urlop bezpłatny rozpoczyna się w trakcie miesiąca, to pensja za ten miesiąc zostanie odpowiednio pomniejszona.
Nawet, jeśli pracownik zarabia pensję minimalną, to ona za miesiąc korzystania z urlopu bezpłatnego zostanie odpowiednio pomniejszona – pracodawca naliczy i wypłaci jedynie wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca (więcej o tym pisaliśmy tutaj: czy pracownik może dostać na rękę mniej niż minimalna). O wynagrodzeniu minimalnym więcej poczytasz tutaj:
To tylko te najważniejsze z tego, co pracownik traci na urlopie bezpłatnym. Urlop bezpłatny nie zalicza się do stażu pracy, od którego mogą zależeć uprawnienia pracownicze, np. prawo do nagrody jubileuszowej, prawo do odprawy dla zwalnianego pracownika, prawo do trzynastej pensji itp.
A teraz coś o samym urlopie bezpłatnym. Przede wszystkim najważniejsza rzecz. Urlop bezpłatny udzielany jest wyłącznie na pisemny wniosek pracownika. Oznacza to, że pracodawca nie może zmusić pracownika do urlopu bezpłatnego.
Absolutnie nie może zdarzyć się sytuacja, w której pracodawca przymusowo wysyła pracowników na urlopy bezpłatne, bo np. w firmie jest kryzys ekonomiczny. Urlopów bezpłatnych udziela się jedynie na pisemny wniosek pracownika.
Czytaj także: Ile dni pracodawca może się spóźnić z wypłatą?
Przepisy kodeksu pracy nie przewidują dolnej czy górnej granicy trwania urlopu bezpłatnego. Urlop bezpłatny może trwać zarówno jeden dzień, jak i kilka lat, a nawet więcej. Natomiast zgodnie z art. 174 §3 kodeksu pracy przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.
Powyższe oznacza, że pracodawca może odwołać pracownika z urlopu bezpłatnego w każdym czasie za zgodą pracownika, a bez zgody pracownika jedynie, jeśli urlop bezpłatny został udzielony na dłużej niż 3 miesiące i jeśli pracodawca przy udzielaniu urlopu bezpłatnego zastrzegł sobie możliwość odwołania pracownika z urlopu bezpłatnego.
Jednocześnie samego urlopu bezpłatnego można udzielić pracownikowi za jego zgodą w celu niejako „wypożyczenia” go do innego zakładu pracy. Jeśli w czasie urlopu bezpłatnego pracownik wypożyczony podejmuje zatrudnienie w innym zakładzie, to okres urlopu bezpłatnego nie ma wówczas wpływu na uprawnienia pracownicze. Jeśli Tobie zdarzy się taka sytuacja i zastanawiasz się, co pracownik traci na urlopie bezpłatnym w tym przypadku, to w tym przypadku nie traci nic.
Po ukończeniu czy przerwaniu urlopu bezpłatnego pracownik ma prawo wrócić na uprzednio zajmowane stanowisko. Jeśli okazuje się, że w czasie przebywania pracownika na urlopie bezpłatnym jego stanowisko zostało zlikwidowane, pracodawca po urlopie bezpłatnym umożliwia pracownikowi powrót na równorzędne stanowisko, zgodne z jego kwalifikacjami.
Oczywiście jeśli pracownik nie wróci z urlopu bezpłatnego, to może to zostać uznane za porzucenie pracy, ze wszelkimi tego konsekwencjami (więcej o tym pisaliśmy tutaj: porzucenie pracy konsekwencje oraz tutaj: za co pracodawca może zwolnić dyscyplinarnie).
Okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się również do wymaganych 12 miesięcy zatrudnienia w ciągu ostatnich 18 miesięcy, a to warunek do tego, aby pracownik miał prawo do zasiłku dla bezrobotnych po ustaniu zatrudnienia. Podsumowując. Co pracownik traci na urlopie bezpłatnym? Traci na wynagrodzeniu, traci na urlopie wypoczynkowym i traci ubezpieczenie zdrowotne i prawo do darmowej służby zdrowia po 30 dniach tego urlopu bezpłatnego. Traci również inne uprawnienia, zależne od stażu pracy, gdyż – jak wspomnieliśmy na początku – okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
