Nadgodziny w sobotę i niedzielę – zobacz, ile płatne i co Ci się należy

Nadgodziny w sobotę i niedzielę potrafią przyprawić o ból głowy zarówno pracowników, jak i pracodawców. Pracownicy zastanawiają się, czy można pracownika zmusić do pracy w weekend, z kolei pracodawcy myślą, jak rozliczać pracę w weekendy i dni wolne i co się należy pracownikom za nadgodziny w sobotę i niedzielę.

Do tego o ile niedziela jest dniem ustawowo wolnym od pracy, tak sobota już niekoniecznie. Sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy – sobota jest dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. A skoro tak, to równie dobrze dla niektórych pracowników sobota może być zwykłym dniem roboczym, a wolne weekendy to dla nich niedziela i poniedziałek.

W tym artykule omówimy nadgodziny w soboty i niedziele – omówimy przypadki, kiedy pracodawca może polecić pracę w nadgodzinach w weekendy i dni wolne, jak również pokażemy, jak się liczy wynagrodzenie i dodatki za nadgodziny w soboty i niedziele. Artykuł długi, ale postaramy się omówić to zagadnienie możliwie wyczerpująco.

W skrócie: za pracę w soboty i niedziele, które nie są dla pracownika dniami pracy grafikowej pracodawca oddaje pracownikowi dzień wolny. Dzień wolny za pracę w sobotę oddaje do końca okresu rozliczeniowego, a dzień wolny za niedzielę w ciągu 6 dni poprzedzających albo następujących po tej niedzieli, a jeśli nie jest to możliwe, do końca okresu rozliczeniowego. Oprócz tego pracodawca wypłaca wynagrodzenie i dodatki za nadgodziny w sobotę i niedzielę, jeśli nie rozlicza ich czasem wolnym.

Nadgodziny w sobotę i niedzielę – ile płatne? Za nadgodziny w soboty i niedziele pracodawca płaci normalne wynagrodzenie oraz dodatki – odpowiednio 50% z tytułu przekroczenia normy dobowej i 100% z tytułu nadgodzin w niedziele lub nadgodzin z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej. Szczegóły poniżej.

Nadgodziny w sobotę i niedzielę – kiedy występują

Nadgodziny w sobotę i niedzielę nie są rzadkością i nie są zabronione, o ile pracodawca – jeśli te nadgodziny w sobotę i niedzielę wystąpią – prawidłowo je rozlicza.

Wielu pracodawców ma jednak z tym problem, nie potrafią ustalić, ile czasu wolnego za nadgodziny w sobotę należy oddać, ile tego wolnego należy się pracownikom za nadgodziny w niedzielę, a co więcej, jeśli nie oddają czasu wolnego za nadgodziny w soboty i niedziele, to nierzadko nie potrafią prawidłowo naliczyć wynagrodzenia za nadgodziny i dodatków za nadgodziny – ile płatne, to już zależy od tego, czy w ogóle mówimy tu o nadgodzinach oraz w jakim dniu te nadgodziny wystąpiły, a także czy są to nadgodziny dobowe czy średniotygodniowe (pisaliśmy m.in. tutaj: dodatki za nadgodziny 50% i 100%).

Sprawdź także: Kiedy ZUS wypłaca L4

Pierwsza rzecz – kiedy w ogóle występują nadgodziny? Otóż zgodnie z art. 151 §1 kodeksu pracy pracą w nadgodzinach jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oraz praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wynikający z grafika. Jeśli chodzi o normy czasu pracy, to zostały one z kolei zdefiniowane w art. 129 §1 kodeksu pracy. I tak norma dobowa wynosi 8 godzin, norma średniotygodniowa wynosi 40 godzin, z kolei pracownik pracuje w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.

Czytaj także: Co zrobić, gdy pracodawca nie chce wypłacić pieniędzy

Od razu należy zaznaczyć, że powyższe normy czasu pracy są takie same dla pracowników pełno i niepełnoetatowych. Jeśli pracownik pracuje na pełnym etacie, a drugi na niepełnym etacie, to nadgodziny w soboty i niedziele są rozliczane tak samo. Jedynie w przypadku pracownika niepełnoetatowego mogą pojawić się tzw. godziny ponadwymiarowe (pisaliśmy o ty m.in. tutaj: nadgodziny przy niepełnym etacie).

A zatem nadgodziny pojawią się, jeśli w danym dniu pracownik pracuje więcej niż 8 godzin albo jeśli pracuje średnio w tygodniu więcej niż 40 godzin.

Druga ważna rzecz – powyższe normy czasu pracy nie dotyczą pracowników z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności – zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych pracownicy niepełnosprawni w stopniu umiarkowanym i znacznym pracują odpowiednio 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Dla nich zatem nadgodziny w sobotę i niedzielę będą liczone od 7 i od 35 godziny pracy.

Sprawdź także: Czy L4 to okres nieskładkowy

Trzecia ważna rzecz – w systemie równoważnego czasu pracy i w systemie skróconego tygodnia pracy możliwe jest wydłużenie wymiaru dobowego – pracownik pracuje np. po 12 godzin na dobę bez nadgodzin, ale za to ma niektóre dni wolne. W tym wypadku przekroczenie normy dobowej 8 godzin nie powoduje z automatu powstania godzin nadliczbowych dobowych – one powstają dopiero po przekroczeniu przedłużonego wymiaru czasu pracy.

Czytaj także: L4 w weekend

Przykładowo pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy pracuje od poniedziałku do piątku po 8 godzin. Soboty i niedziele ma wolne. Dla niego nadgodziną będzie każda praca ponad 8 godzin na dobę, podobnie przyjście do pracy w soboty czy niedziele spowoduje nadgodziny w sobotę i niedzielę.

Z kolei pracownik pracujący w równoważnym systemie czasu pracy pracuje od poniedziałku do środy po 12 godzin, w czwartek 4 godziny, a piątek, sobotę i niedzielę ma wolne. Nadgodziny powstaną np. w przypadku pracy w poniedziałek 13 godzin (1 nadgodzina), ale również pracy w wolny piątek czy pracy w wolną sobotę czy niedzielę (powstają nadgodziny z tytułu pracy w dniu grafikowo wolnym od pracy czy nadgodziny w sobotę i niedzielę).

Planowa praca w soboty i niedziele a nadgodziny w sobotę i niedzielę. Wynagrodzenie za pracę w sobotę i niedzielę

Skoro mówimy o nadgodzinach i o tym, kiedy powstają, to musimy zwrócić uwagę na jeszcze jedną istotną rzecz. Otóż są takie zakłady pracy, w których w soboty i niedziele pracuje się normalnie, np. stacje benzynowe, szpitale itp. – inaczej mówiąc, zakłady użyteczności publicznej.

No i teraz należy pamiętać – inaczej rozlicza się nadgodziny w sobotę i niedzielę, jeśli zakład pracuje od poniedziałku do piątku, a pracownik pracował w soboty czy niedziele, czyli w dniach wolnych od pracy, a inaczej liczy się nadgodziny w soboty i niedziele, jeśli np. pracownik normalnie grafikowo pracował w sobotę czy niedzielę, ale pracował dłużej niż powinien (przykładowo w niedzielę miał zaplanowane 8 godzin pracy, a pracował 10).

Za chwilę pokażemy to na konkretnych przykładach, jak się rozlicza nadgodziny w soboty i ile płatne oraz jak się rozlicza nadgodziny w niedziele i ile płatne albo ile czasu wolnego się na nie należy. Skończmy póki co z omówieniem teoretycznym, będzie nam potrzebne do wyliczeń.

Generalnie – dla pracownika pracującego od poniedziałku do piątku pracą w godzinach nadliczbowych będzie praca w tych dniach ponad 8 godzin albo praca ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy (jeśli pracownik pracuje na dobę więcej niż 8 godzin, np. w równoważnym systemie czasu pracy), z kolei dla pracownika pracującego w soboty i niedziele grafikowo nadgodziny w sobotę i niedzielę wystąpią, jeśli przepracuje on w tych dniach więcej niż miał zaplanowane.

I jeszcze jedna uwaga. Zgodnie z art. 151(3) kodeksu pracy pracownikowi, który pracował niegrafikowo w sobotę pracodawca oddaje dzień wolny. Cały dzień wolny, bez względu na to, ile godzin ekstra pracownik przepracował w sobotę. Ten dzień wolny pracodawca oddaje do końca okresu rozliczeniowego, w porozumieniu z pracownikiem.

Z kolei za pracę w niedzielę, która nie była praca grafikową, pracodawca oddaje również cały dzień wolny, w ciągu 6 dni przed czy po tej niedzieli albo do końca okresu rozliczeniowego.

Gdyby okazało się, że np. na skutek długotrwałej choroby pracownika pracodawca nie może oddać dnia wolnego, rozlicza nadgodziny za sobotę albo nadgodziny za niedzielę i płaci za nie wynagrodzenie z dodatkami.

Nadgodziny przed godzinami pracy – jak rozliczać

Rozliczanie nadgodzin w soboty i niedziele, które są dniami wolnymi od pracy

Zaczniemy od przykładów, w których pracownik pracuje od poniedziałku do piątku, a soboty i niedziele ma wolne. Przeanalizuje te przykłady i zobacz, kiedy w ogóle powstają nadgodziny w sobotę i niedzielę i jak się je rozlicza.

Przypadek 1. Pracownik pracuje od poniedziałku do piątku od 8.00 do 16.00. Na polecenie pracodawcy przyszedł do pracy w sobotę na 3 godziny. Za tę sobotę pracodawca oddaje mu cały dzień wolny – nie ma znaczenia, że pracownik przepracował mniej niż 8 godzin. Pracodawca oddaje całą dniówkę wolną za pozaplanową pracę w sobotę.

Jednocześnie to, że pracodawca oddaje więcej godzin wolnych niż pracownik przepracował w sobotę, to niedopracowanie godzin pracy nie może to powodować obniżenia wynagrodzenia pracownika (pisaliśmy m.in. tutaj: obniżenie wynagrodzenia bez zgody pracownika i czy pracownik może dostać mniej niż minimalna).

Swoją drogą za nadgodziny się płaci – one mogą pracodawcę sporo kosztować, szczególnie, jeśli nie oddaje za nie czasu wolnego i wypłaca dodatki za nadgodziny 50 i 100 %.

Przypadek 2. Pracownik pracuje od poniedziałku do piątku od 8.00 do 16.00. Na polecenie pracodawcy przyszedł do pracy w sobotę i pracował 10 godzin. Tu już mamy przekroczenie normy dobowej, a więc pojawiają się nadgodziny w sobotę, które należy odpowiednio rozliczyć. Nadgodziny w sobotę – ile płatne?

Otóż są to nadgodziny z tytułu przekroczenia normy dobowej. Pracownik pracował w sobotę w sumie 10 godzin. Za pierwsze 8 godzin pracodawca oddaje mu cały dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego. Z kolei te 2 dodatkowe godziny pracy w sobotę powyżej 8 to już są nadgodziny w sobotę – nadgodziny dobowe. Pracodawca płaci za nie normalne wynagrodzenie i dodatki 50 %.

Jak rozliczyć nadgodziny przypadające w sobotę, która dla pracownika jest dniem wolnym od pracy?

Teraz nadgodziny w niedzielę również.

Przypadek 3. Pracownik pracuje tak samo, jak wyżej, czyli od poniedziałku do piątku po 8 godzin. Na polecenie pracodawcy pracował w sobotę 10 godzin oraz w niedzielę 10 godzin (np. w czasie inwentaryzacji). Za nadgodziny w sobotę należy mu się dzień wolny plus te 2 nadgodziny w sobotę powyżej normy 8 godzin pracodawca rozlicza jak nadgodziny dobowe – płatne z dodatkiem 50%.

Z kolei ponieważ niedziela nie jest dla tego pracownika dniem pracy grafikowej, wszystkie 10 godzin pracy w niedzielę to nadgodziny w niedzielę – płatne z dodatkiem 100%. W sumie zatem za te 10 godzin pracy pracownik zarobi 200% za każdą godzinę (stąd w praktyce funkcjonuje potoczny sposób mówienia, że pracodawca płaci za nadgodziny 150% albo 200% – on płaci normalne wynagrodzenie plus dodatki).

Wolne za pracę w niedzielę a dodatki za nadgodziny

Przypadek 4. Pracownik pracuje na stacji benzynowej, soboty i niedziele bywają dla niego normalnymi dniami pracy. Pracownik miał zaplanowaną pracę w sobotę 8 godzin i w niedzielę 8 godzin, ale w tych dniach pracował po 10 godzin, zastępując chorego kolegę.

Za nadgodziny w sobotę i niedzielę pracodawca nie oddaje tym razem dnia wolnego – ta praca w sobotę i niedzielę była pracą grafikową, a stacja benzynowa jest zakładem pracy, w którym można pracować w niedzielę zgodnie z art. 151(10) kodeksu pracy.

A więc te nadgodziny w sobotę i niedzielę to w tym wypadku 2 nadgodziny w sobotę, płatne normalne wynagrodzenie plus dodatki 50%, a także 2 nadgodziny w niedzielę, również płatne normalne wynagrodzenie plus dodatki 50%. Tym razem dodatki 100% nie należą się, bo niedziela jest dniem grafikowym pracy dla tego pracownika.

Praca w sobotę 50 czy 100%

Przypadek 5. Pracownik pracujący w soboty i niedziele na stacji paliw, ma wolną sobotę, a w niedzielę zaplanowane 8 godzin pracy. Musiał przyjść do pracy w sobotę na 8 godzin, a w niedzielę zostać 12 godzin w pracy.

Nadgodziny w sobotę i niedzielę są następujące: w sobotę nie ma przekroczenia normy dobowej, za tę sobotę pracodawca oddaje pracownikowi cały dzień wolny. Z kolei w niedzielę, która była dla pracownika dniem roboczym, pracownik pracował o 4 godziny dłużej, niż powinien, a więc ma 4 nadgodziny w niedziele, płatne normalne wynagrodzenie plus dodatki 50% z tytułu przekroczenia normy dobowej.

Może jakiś przykład rozliczenia nadgodzin na konkretnych kwotach. Załóżmy, że pracownik zarabia 2800 zł (pisaliśmy m.in. tutaj: minimalne wynagrodzenie brutto – netto na pół etatu). W lutym ma do przepracowania 20 dni roboczych, czyli 160 godzin. Przepracował dodatkowo w niedzielę, która była dla niego dniem wolnym od pracy, 10 godzin. Za te 10 godzin pracodawca płaci mu normalne wynagrodzenie plus dodatki 100%.

• Wartość jednej godziny: 2800 zł / 160 godzin = 17,50 zł
• Wynagrodzenie normalne za nadgodziny: 10 * 17,50 = 175 zł
• Dodatki za nadgodziny w niedzielę: 10 * 100% * 17,50 = 175
• Łącznie pracodawca płaci za nadgodziny w niedzielę: 350 zł

Teraz inny przykład: pracownik pracuje od poniedziałku do piątku w równoważnym systemie czasu pracy, w dniówkach wydłużonych do 12 godzin. Soboty i niedziele ma wolne, ale w jedną sobotę pracodawca nakazał pracę i pracownik w tę sobotę przepracował 5 godzin. Podobnie w jedną wolną niedzielę pracował 8 godzin.

Za tę pracę w sobotę pracodawca nie oddał pracownikowi dnia wolnego, bo po prostu brakowało rąk do pracy. Podobnie za niedzielę – również i za pracę w niedzielę pracownikowi nie oddano dnia wolnego. Skończył się okres rozliczeniowy i pracodawca musi rozliczyć te nadgodziny w sobotę i niedzielę.

No i teraz tak. Ani w sobotę, ani w niedzielę pracownik nie przekroczył normy dobowej 8 godzin, nie przekroczył również wydłużonego wymiaru dobowego (nie pracował więcej niż 12 godzin). A zatem są to dla niego nadgodziny z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej. Ile płatne?

Załóżmy, że ta praca w sobotę i niedzielę miała miejsce w lutym, a pracownik pracuje z wynagrodzeniem w kwocie 4000 zł brutto (nie ma żadnych innych składników typu premie, prowizje itp. – pisaliśmy m.in. tutaj: premia uznaniowa i premia regulaminowa różnice). Wynagrodzenie za nadgodziny w sobotę i niedzielę wyniesie odpowiednio.

Łącznie nadgodzin: 13.

Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe: 13 * 4000 zł / 160 godzin do przepracowania w lutym = 305,52 zł

Wszystkie nadgodziny w sobotę i niedzielę są z dodatkiem 100%, a więc pracownik oprócz normalnego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach otrzyma również dodatek 100%.

13 (100% * 4000 zł / 168 godzin = 305,52 zł

Łącznie za te nadgodziny w sobotę i niedzielę pracownik otrzyma 619,05 zł.

Więcej o tym pisaliśmy m.in. tutaj: jak się liczy wynagrodzenie za nadgodziny:

Przykład wyliczenia wynagrodzenia za nadgodziny krok po kroku. Jak rozliczyć nadgodziny, jeśli pracownik ma zmienne składniki wynagrodzenia – premie, prowizje, dodatki

Praca w weekendy nie zawsze pracą w nadgodzinach. Nadgodziny w weekend

Może się zdarzyć sytuacja, w której pracownik pracuje w tzw. weekendowym systemie czasu pracy. Chodzi o to, że na własną prośbę pracuje od piątku do niedzieli, a wolne ma od poniedziałku do czwartku. Taką możliwość wprowadza przepis art. 144 kodeksu pracy:

Na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany system czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. W tym systemie jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.

W takim systemie pracownik pracuje max 36 godzin tygodniowo (pisaliśmy m.in. tutaj: praca 6 dni w tygodniu). Taka praca w weekendy nie wyklucza jednak sytuacji, w której pojawią się nadgodziny w sobotę i niedzielę. Może się tak zdarzyć, gdyby pracownik w te dni pracował dłużej niż po 12 godzin na dobę.

Nadgodziny w sobotę i nadgodziny w niedzielę – odbiór czasu wolnego

Jak wspomnieliśmy, za pracę w sobotę pracownikowi należy się dzień wolny – bez względu na to, czy pracował 1 godzinę w sobotę, czy 8. Jeśli natomiast pracował więcej niż 8, należy mu się dzień wolny za pracę w sobotę, a za tę nadwyżkę ponad 8 godzin pracodawca może nie wypłacać dodatków do wynagrodzenia, ale oddać pracownikowi czas wolny.

Czytaj także: Na ile dni opłaca się brać zwolnienie lekarskie?

Oddawanie czasu wolnego za nadgodziny (odbiór nadgodzin) wygląda tak, że jeśli pracownik chce je sobie odebrać czasem wolnym w konkretnym dniu, składa wniosek o oddanie wolnego za nadgodziny i pracodawca oddaje mu wówczas tyle godzin, ile wynosiły nadgodziny w sobotę i niedzielę.

Jeśli natomiast pracownik nie składa wniosku o odbiór nadgodzin, a pracodawca sam wskazuje mu dzień, w którym nastąpi odbiór nadgodzin, oddaje pracownikowi o połowę więcej godzin niż wyniosły nadgodziny w sobotę i niedzielę.

Jak widzisz, ustalenie tego, co Ci się należy za pracę w sobotę i niedzielę nie jest skomplikowane. Natomiast pamiętaj, że jeśli pracujesz w weekendy, które są dla Ciebie dniami wolnymi od pracy, pracodawca musi oddać Ci za to dzień/dni wolne, a ewentualną nadwyżkę ponad normę dobową rozliczyć jak nadgodziny.

Praca w sobotę 4 godziny a dzień wolny

Za pracę w sobotę do 8 godzin należy oddać pracownikowi dzień wolny – cały. Nie ma znaczenia, czy pracownik w tę sobotę pracował 1 czy 8 godzin. Dopiero jeśli pracownik w sobotę pracował np. 12 godzin, oddajemy mu wolną dniówkę i dodatkowo 4 godziny pracy w sobotę rozliczamy jako nadgodziny. Praca w sobotę 4 godziny skutkuje oddaniem pracownikowi całego dnia wolnego – nawet, jeśli tego dnia ma zaplanowane do przepracowania więcej niż 4 godziny.