Staż z urzędu pracy a ciąża, urlop i zwolnienie lekarskie

Staż z urzędu pracy uregulowany został w przepisach ustawy z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Sama definicja stażu wskazana została w przepisie art. 2 ust. 1 pkt 34 powołanej ustawy – zgodnie z tym przepisem staż (staż z urzędu pracy) oznacza nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.

Powyższe ma istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień stażysty. Staż z urzędu pracy to okres, w którym stażysta może korzystać z urlopu, który nie jest urlopem pracowniczym. Urlop w czasie stażu z urzędu pracy nie został uregulowany w przepisach kodeksu pracy.

O tym, jakie stażysta ma prawo do urlopu powiemy więcej za chwilę, w każdym razie w czasie stażu z urzędu pracy może pojawić się zwolnienie lekarskie, stażystka może zajść w ciążę itp. Omówmy zatem kwestię: staż z urzędu pracy a ciąża, urlop i zwolnienie lekarskie, skupiając się na prawach i obowiązkach stażysty w tym zakresie.

Pisaliśmy trochę tutaj: L4 w pierwszym miesiącu pracy, kiedy powiedzieć pracodawcy o ciąży, umowa na okres próbny a urlop na żądanie – poczytaj, jeśli interesują Cię uprawnienia pracownicze. A my wracamy tymczasem do stażu z urzędu pracy. Najpierw ogólnie o samym stażu, a potem o uprawnieniach stażysty w czasie ciąży czy zwolnienia lekarskiego.

Staż z urzędu pracy a ciąża, urlop i zwolnienie lekarskie stażysty

Staż z urzędu pracy nie prowadzi do nawiązania stosunku pracy. Stażysta nie staje się zatem pracownikiem. A skoro tak, to z jednej strony nie ma obowiązków pracowniczych, ale z drugiej nie ma również uprawnień pracowniczych, np. prawa do opieki nad zdrowym dzieckiem itp.

Nie oznacza to jednak, że stażysta jest pozbawiony jakichkolwiek praw, a sam staż jest dla niego darmowy. Stażysta nie otrzymuje pensji, otrzymuje tzw. stypendium stażowe. Od razu też jedna uwaga – to stypendium stażowe nie podlega regulacjom, dotyczącym minimalnego wynagrodzenia. To nie jest bowiem wynagrodzenie za pracę. A skoro tak, to stypendium na stażu może być niższe niż pensja minimalna (pisaliśmy więcej tutaj: czy pracownik może dostać mniej niż minimalna).

Sprawdź także: 40 godzinny tydzień pracy, a praca w sobotę

Samo stypendium w czasie stażu z urzędu pracy oznacza kwotę wypłacaną z Funduszu Pracy bezrobotnemu lub innej uprawnionej osobie w okresie odbywania szkolenia, przygotowania zawodowego dorosłych, studiów podyplomowych, stażu oraz w okresie nauki w szkole ponadpodstawowej albo w szkole wyższej, gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych.

Jeszcze jedna ważna uwaga – jeśli bezrobotny skierowany na staż z urzędu pracy przerwie ten staż z własnej winy, może stracić prawo do zasiłku dla bezrobotnych.

Czytaj także: Niższe wynagrodzenie na L4 w ciąży

Staże dla bezrobotnych organizują i „obsługują” powiatowe urzędy pracy. Stosownie do art. 53 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy starosta może skierować bezrobotnych do odbycia stażu przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy do pracodawcy, rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub pełnoletniej osoby fizycznej, zamieszkującej i prowadzącej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzącej dział specjalny produkcji rolnej.

Jeśli bezrobotny nie ukończył 30 roku życia, jego staż z urzędu pracy może mieć długość do 12 miesięcy. Sam staż z urzędu pracy odbywa się na podstawie umowy, zawartej przez starostę (reprezentowanym przez powiatowy urząd pracy) z pracodawcą.

Umowa określa również program stażu, a program z kolei określa nazwę zawodu lub specjalności, której dotyczy, zakres zadań stażysty (coś jak zakres czynności pracownika), rodzaj uzyskanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych, opiekuna stażu oraz sposób potwierdzenia zdobycia kwalifikacji lub umiejętności zawodowych.

Czytaj także: Ile dni pracodawca może się spóźnić z wypłatą

W okresie stażu z urzędu pracy bezrobotnemu przysługuje prawo do stypendium stażowego, o którym wspominaliśmy wcześniej. Wysokość tego stypendium to 120% kwoty zasiłku dla bezrobotnych.

Generalnie osoba bezrobotna „załatwia” sobie staż w tym urzędzie pracy, w którym została zarejestrowana. Z drugiej strony jeśli potencjalny pracodawca chce przyjąć stażystę, to składa wniosek o organizację stażu we właściwym powiatowym urzędzie pracy. W ciągu 30 dni powiatowy urząd pracy informuje o decyzji odnośnie stażu z urzędu pracy – o zatwierdzeniu lub odrzuceniu wniosku. Odmowa zawsze powinna być uzasadniona.

Czy pracodawca dostaje pieniądze za stażystę

W razie, jeśli wniosek o organizację stażu został rozpatrzony pozytywnie, pracodawca podpisuje umowę o staż z urzędu pracy, o której wspomnieliśmy przed chwilą. A jakie są obowiązki podmiotu, który organizuje staż?

• zapoznanie stażysty z programem stażu, z jego obowiązkami i uprawnieniami,
• zapewnienie stażyście profilaktyczną ochronę zdrowia, tak jak swoim pracownikom,
• przeszkolenie stażysty w zakresie bhp, ppoż. i zapoznajesz go z regulaminem pracy,
• przydzielenie stażyście na zasadach przewidzianych dla pracowników odzież i obuwie robocze, niezbędne środki ochrony i higieny,
• poinformowanie niezwłocznie (nie później niż w ciągu siedmiu dni) poinformować starostę, jeżeli staż został przerwany, o każdym dniu nieusprawiedliwionej nieobecności stażysty i wszystkich innych zdarzeniach istotnych dla realizacji programu,
• na wniosek osoby bezrobotnej odbywającej staż jesteś udzielenie jej dwóch dni wolnych za każde 30 dni kalendarzowe odbywania stażu (za ostatni miesiąc udzielenie dwóch dni wolnych przed terminem ukończenia stażu),
• po zakończeniu stażu wydanie stażyście pisemnej opinii zawierającej informacje o zadaniach, jakie realizował i umiejętnościach praktycznych, jakie uzyskał w trakcie stażu. Starosta wyda stażyście zaświadczenie o odbyciu stażu,

Uwaga – pracodawca przyjmujący stażystę na staż z urzędu pracy nie musi zapewniać stażyście wynagrodzenia za pracę ani jego składników typu premie, prowizje itp. (pisaliśmy więcej tutaj: premia uznaniowa i premia regulaminowa – różnice).

No i teraz pierwsza kwestia. Staż z urzędu pracy a urlop. Zgodnie z art. 53 ust. 7a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy na wniosek bezrobotnego odbywającego staż pracodawca jest obowiązany do udzielenia dni wolnych w wymiarze 2 dni za każde 30 dni kalendarzowych odbywania stażu. Za dni wolne przysługuje stypendium. Za ostatni miesiąc odbywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić dni wolnych przed upływem terminu zakończenia stażu.

Sprawdź także: ZUS wypłata chorobowego termin

To jest właśnie coś, co się nazywa potocznie urlopem na stażu. Urlop na stażu to w istocie dni wolne – 2 dni za każde 30 dni kalendarzowych odbywania stażu. Zadany nabycia prawa do tego urlopu na stażu z urzędu pracy są zatem inne niż na etacie (pisaliśmy więcej tutaj: urlop wypoczynkowy w pierwszej pracy). Aby stażysta miał prawo do pierwszego urlopu, musi minąć 30 dni kalendarzowych stażu. Do tych dni wlicza się oczywiście weekendy i dni wolne od pracy (pisaliśmy więcej tutaj: praca w niedziele i święta – zasady rekompensaty).

W praktyce zatem, jeśli staż z urzędu pracy ma trwać np. 6 miesięcy, to w ciągu tych 6 miesięcy stażysta może wykorzystać 12 dni wolnego.

Koniec stażu a zwolnienie lekarskie

Kwestię organizacji samego stażu reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych. Stosownie do §7 ust. 1 powołanego rozporządzenia czas pracy bezrobotnego odbywającego staż nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a bezrobotnego będącego osobą niepełnosprawną zaliczoną do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności — 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. A dzień urlopu na stażu z urzędu pracy to nie 8 godzin, jak to ma miejsce w przypadku normalnego urlopu pracowniczego, ale tyle, ile stażysta ma zaplanowane do przepracowania danego dnia.

Czytaj także: e-zwolnienie za darmo

Jedna uwaga jeszcze – staż z urzędu pracy nie może odbywać się w niedzielę i święta, w porze nocnej, w systemie pracy zmianowej oraz w godzinach nadliczbowych. W przypadku, gdy charakter pracy w danym zawodzie wymaga rozkładu czasu pracy na niedzielę i święta, porę nocną lub system pracy zmianowej, starosta może udzielić zgody na realizację stażu w tej formie.

Teraz kolejna rzecz: staż z urzędu pracy a zwolnienie lekarskie

Staż z urzędu pracy a zwolnienie lekarskie – co się należy stażyście?

Może się okazać, że stażysta w czasie stażu rozchoruje się i pójdzie na zwolnienie lekarskie. Powstaje pytanie, czy za czas tego zwolnienia lekarskiego w czasie stażu z urzędu pracy należy się wynagrodzenie chorobowe albo zasiłek? Nie. Otóż stażysta za okres niezdolności do pracy zachowuje prawo do pełnego stypendium. Jest ono wypłacane przez powiatowy urząd pracy, który skierował go na staż.

W praktyce oznacza to, że staż z urzędu pracy może zostać chwilowo „przerwany” zwolnieniem lekarskim, ale stażysta nie traci na tym finansowo (w przeciwieństwie do pracownika na etacie, któremu za czas zwolnienia lekarskiego należy się wynagrodzenie chorobowe albo zasiłek chorobowy).

Zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy bezrobotny zachowuje prawo do zasiłku i stypendium za okres udokumentowanej niezdolności do pracy, przypadający w okresie przysługiwania zasiłku lub odbywania stażu, przygotowania zawodowego dorosłych i szkolenia, za który na podstawie odrębnych przepisów pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia lub przysługują im zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa.

L4 w czasie stażu nie ma zatem wpływu na wysokość stypendium stażowego. Stażysta może zatem iść na zwolnienie lekarskie, nie tracąc na tym finansowo.

Teraz kolejna rzecz – staż z urzędu pracy a ciąża. Czy ciąża przerywa staż z urzędu pracy albo zawiesza go?

Sprawdź także: Czy L4 to okres nieskładkowy

Ciąża w okresie stażu z urzędu pracy – co dalej ze stażem?

Jeśli w czasie stażu z urzędu pracy stażystka zachodzi w ciążę, to – jeśli warunki realizacji stażu nie są przeszkodą ze względów zdrowotnych – może ona nadal ten staż kontynuować. Ciąża w czasie stażu nie przerywa – niejako z automatu – samego stażu. Warto jednak, aby stażystka poinformowała opiekuna stażu o tym, że jest w ciąży. Podlega ona bowiem szczególnej ochronie ze względu na stan zdrowia.

Sprawdź także: Ciągłość L4 a weekend

Oczywiście stażystka będąca w ciąży może iść na zwolnienie lekarskie – na zasadach, o których pisaliśmy powyżej, czyli za czas tego zwolnienia lekarskiego w czasie stażu z urzędu pracy nadal zachowa ona prawo do stypendium.

W praktyce może się zdarzyć sytuacja, że np. ciąża stażystki będzie zagrożona. Wówczas – nawet jeśli przebywa ona na zwolnieniu lekarskim i jej nieobecność jest usprawiedliwiona – staż może zostać przerwany. Jeśli ze względów zdrowotnych stażystki oczywistym jest, że nie może ona kontynuować stażu z urzędu pracy, staż ten przerywa się.

Należy o tym pamiętać – jeśli ciąża w czasie stażu z urzędu pracy nie pozwala na realizację programu stażu, staż z urzędu pracy może zostać przerwany. Nie zamyka to oczywiście drogi stażystce do ubiegania się o kolejny staż z urzędu pracy w przyszłości. Nadal ma taką możliwość – staż z urzędu pracy nie jest limitowany ilościowo.

Co do zasady po zakończeniu stażu stażysta powinien zostać zatrudniony w tym podmiocie, w którym odbywał staż. Nie zawsze jest to jednak możliwe, a może też okazać się, że ze względu np. na to, że w czasie odbywania stażu stażyście kazano zajmować się innymi obowiązkami niż te wskazane w umowie o staż z urzędu pracy, stażysta sam ze stażu zrezygnował. Może on wówczas podjąć staż u innego pracodawcy (pisaliśmy nieco tutaj: środki na dofinansowanie miejsca pracy).

Sam staż z urzędu pracy jest korzystny zarówno dla stażysty, jak i podmiotu, w którym stażysta ten staż z urzędu pracy odbywa. Stażyście pozwala na zdobycie doświadczenia, zapoznanie się z funkcjonowaniem organizacji „od środka”, wyrabia w nim również pewne cechy charakteru, przydatne w czasie pracy zawodowej. Przyjmujący stażystę nie ponosi kosztów jego wynagrodzenia, a koszty te mogą być znaczne.

Staż z urzędu pracy nie uprawnia natomiast do urlopu okolicznościowego, opieki nad zdrowym dzieckiem, urlopów bezpłatnych itp. Podmiot, w którym realizowany jest staż ma z kolei „darmowego” pracownika, przy czym odpada tu szereg obowiązków pracodawcy – nie ma konieczności prowadzenia akt osobowych, ewidencji czasu pracy itp.