Fundusze ETF – ile dają zarobić i czy ETF-y są bezpieczne?

Fundusze ETF to otwarte fundusze inwestycyjne, których celem jest dokładne śledzenie ruchu indeksów giełdowych, surowców czy też koszyka innych aktywów, takich jak obligacje czy akcje. Tym właśnie fundusze ETF różnią się od tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, które mają na celu pobicie rynku oraz osiągnięcie wyniku lepszego, niż główne indeksy giełdowe.

Fundusze ETF – co to jest?

ETF-y to produkty inwestycyjne, które pozwalają przeciętnemu inwestorowi pobicie w długim okresie większość aktywnie zarządzanych funduszy. Ponadto wcale nie musi się przy tym specjalnie wysilać. Jak działają fundusze ETF? Inwestor może wyobrazić sobie, że chce kupić ETF, który notowany jest na nowojorskiej giełdzie, naśladujący indeks S&P 500 (pisaliśmy m.in. W co inwestować na giełdzie).

Wtedy inwestor skalda zlecenie w domu maklerskim i za moment na jego rachunku maklerskim znajdują się kupione jednostki ETF, sprzedane w tym czasie przez innego inwestora (pisaliśmy m.in. Konto maklerskie dla początkujących). 

Inwestowanie w fundusze ETF jedno z najłatwiejszych oraz najmniej ryzykownych, a także skutecznych sposobów oszczędzania na emeryturę na giełdzie. W Polsce to stosunkowo nowe rozwiązanie. Na Giełdzie Papierów Wartościowych pierwszy fundusz ETF pojawił się we wrześniu 2010 roku. Był to ETFW20L, czyli fundusz oparty na indeksie 20 największych warszawskich spółek.

Kilka miesięcy później pojawiły się 2 kolejne – na indeks S&P500, czyli największych spółek amerykańskiego rynku oraz na indeks DAX, czyli największych spółek niemieckiego rynku. Wszystkie te fundusze ETF zarządzane są przez grupę Lyxor Asses Management. Jest to jedna z największych na świecie 

Jednak skąd pochodzą te jednostki? W działaniu ETF kluczową rolę odgrywają duzi inwestorzy instytucjonalni. Są oni swego rodzaju pośrednikami pomiędzy ETF a klientami i we właściwy sposób bilansują popyt oraz podaż, dbając o to, aby wartość ETF nie podążyła od wartość indeksu. Dbają także o właściwą płynność indeksu.

Jak działają fundusze ETF? Co to są jednostki funduszy ETF?

Fundusz ETF to taki rodzaj funduszu inwestycyjnego, który niemalże odzwierciedla stan jednej z wybranych giełd i nie tylko. Zatem jak działają ETF-y? W taki sposób, że gdy przykładowo indeks DAX spada, to wartość jednostek funduszu inwestycyjnego ETF Lyxor DAX także spada. I odwrotnie, gdy rośnie DAXz rośnie również ETFDAX.

Pisaliśmy niedawno również: Złoto inwestycyjne

W fundusze inwestycyjne ETF można inwestować na nie tylko na polskiej giełdzie (pisaliśmy m.in. Jak grać na giełdzie oraz Ile można zarobić na giełdzie). Wystarczy założyć rachunek maklerski albo konto na międzynarodowej platformie inwestycyjnej, która daje dostęp do kilku tysięcy ETF-ów.

Na giełdzie amerykańskiej notowanych jest ponad 2000 funduszy ETF. Można tam znaleźć fundusze ETF niemalże na wszystko, np. złoto, kawę, rynki wschodzące, itp. (pisaliśmy m.in. Inwestowanie w złoto)

Śledzić czy pobijać indeks?

Fundusze ETF oferują dywersyfikację. Inwestując w ETF, inwestuje się w cały indeks. Zatem spadek kilku spółek nie powinien znacznie wpłynąć na wartość całego indeksu. Następną ważną kwestią są wyniki.

Często się zdarza tak, że indeksy w długim terminie oferują wyższe oraz bardziej pewne stopy zwrotu niż fundusze inwestycyjne otwarte, które inwestują w podobne spółki, mające na celu pobicie wyniku indeksu.

Ponadto warto pamiętać o dywidendach oraz niższych opłatach za zarządzanie, które pozytywnie wpływają na końcowy wynik. Inwestowanie w ETF nie ogranicza się tylko do naśladowania znanych indeksów. Tworzone są nowe, na potrzeby ETF-ów, np. grupujące firmy z określonej branży albo regionu.

Czym jest indeks?

Inwestowanie w ETF oraz fundusze indeksowe nieprzerwanie związane są z indeksami giełdowymi. W końcu ETF to fundusz, który ma inwestorowi dostarczyć stopę zwrotu zbliżoną do tej z określonego indeksu, który śledzi. Indeks to miara cen, która pokazuje kondycję konkretnego, wybranego rynku. Można to wyjaśnić na przykładzie rynku akcji.

Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie funkcjonuje indeks WIG20, który odwzorowuje ceny 20 największych spółek, notowanych na giełdzie warszawskiej. Czyli wystarczy, że inwestor spojrzy na indeks, aby wiedzieć, czy ceny akcji z indeksu w określonym czasie rosną czy też spadają.

Sprawdź także: ETF gdzie kupić

Poza WIG20, na giełdzie inwestorzy znajdą także inne indeksy, skupiające się na wszystkich spółkach z giełdy, małych, średnich czy określonych branżach.

Istnieją różne metody opracowania indeksu. Spółka trafia do określonego indeksu na podstawie szeregu warunków. Jednym z najpopularniejszych kryteriów, według których dobierane są spółki do indeksu, jest kapitalizacja. W przypadku indeksu ważonego kapitalizacją, im dana spółka jest większa, tym w indeksie ma większą wagę.

Indeks cenowy oraz dochodowy

Inwestowanie w ETF wiąże się również z takimi indeksami. Inwestując w akcje, zysk albo strata uzależniona jest od 2 czynników – przede wszystkim od tego, jak wyceniana jest określona spółka i od poziomu dywidend, jakie spółki te wypłacają (pisaliśmy m.in. Jak inwestować w akcje). Inwestor musi wiedzieć, że istnieją 2 rodzaje indeksów. Pierwsze to cenowe, które pokazują jedynie zmianę ceny spółek, a drugie to dochodowe, które oprócz zmiany ceny spółek, uwzględniają również wypłacone dywidendy.

Wyżej wspomniany WIG20 to indeks cenowy, a WIG20TR to indeks dochodowy. Warto o tym wiedzieć, ponieważ kiedy inwestor będzie sprawdzał fundusz pasywny, to powinien się upewnić, że dąży on replikacji indeksu dochodowego, a nie cenowego.

Inwestor może się zastanowić, czy różnice między wynikami indeksu cenowego a dochodowego, będą znaczące. Oczywiście wszystko uzależnione jest od rynku. Indeks 500 największych spółek amerykańskich na przestrzeni 100 lat, zarobił 10,3 procent średniorocznie, z czego dywidendy odpowiadały 41 procentom zysku.

Czym jest replikacja?

Fundusz ETF ma za zadanie dostarczyć inwestorowi stopę zwrotu z wybranego indeksu. Może tego dokonać na dwa sposoby. Pierwszą metodą jest replikacja fizyczna. W jej ramach wyróżnia się pełną replikację.

Wówczas fundusz kupuje do portfela wszystkie spółki z indeksu, w takich samych proporcjach, w jakich znajdują się one w indeksie. Jeśli skład indeksu ulega zmianie, to fundusz dokupi albo sprzeda akcje w taki sposób, aby zgadzał się skład portfela.

Pisaliśmy niedawno również: Kontrakty CFD

W przypadku inwestowania w ETF istnieje także replikacja fizyczna, a której zarządzający nie dokonuje zakupu wszystkich spółek z danego indeksu, a jedynie te najważniejsze, najbardziej płynne, mające największy wpływ na zmianę indeksu. Zdarza się również, że zarządzający dobiera najlepszą próbę akcji, których zachowania zbliżone są do zachowania indeksu. 

Wymienione wyżej sposoby stosowane są przy szerokich indeksach akcji oraz obligacji, kiedy w skład indeksu wchodzi nawet kilka tysięcy papierów wartościowych – niektóre z nich cechują się niską płynnością. Z tego względu nie ma sensu kupować do portfela wszystkich, a jedynie te najważniejsze.

Jeśli chodzi o inwestowanie w ETF, kolejną metodą replikacji jest syntetyczna metoda. W tej sytuacji w portfelu funduszu mogą się znajdować całkiem inne papiery wartościowe, niż w indeksie. Do tego sposobu replikacji zazwyczaj wykorzystuje się kontrakt swap.

To polega na tym, że fundusz posiada umowę z bankiem inwestycyjnym o dostarczenie stopy zwrotu z określonego indeksu. Jeśli aktywa funduszu będą miały większą stopę zwrotu niż indeks, to bank inwestycyjny zarobi na tym, a jeżeli mniejszą, to zmuszony będzie dopłacić do aktywów funduszu.

Jeśli chodzi o metodę replikacji syntetycznej, to wykorzystuje się w tym przypadku również kontrakty terminowe na określoną klasę aktywów. Ma to miejsce w przypadku, kiedy nie ma możliwość replikować w sposób fizyczny.

To dotyczy zwłaszcza rynku surowców. Fundusz ETF nie będzie przetrzymywał np. worków z kawą, zatem replikuje zachowanie indeksu, czy też ceny aktywa, poprzez replikację syntetyczną. Informacje na temat sposobu replikacji znajdują się w dokumentach funduszu.

Tworzenie i umarzanie indeksów ETF

Procedura tworzenia oraz umarzania jednostek ETF w skrócie, przebiega w następujący sposób:

• Każdego dnia ETF publikuje koszyk akcji, które chce w swoim portfelu trzymać. Jeżeli fundusz ETF naśladuje indeks S&P 500, będą to akcje zwykłe, które wchodzą w skład tego indeksu w takich wagach, w jakich występują w indeksie (pisaliśmy m.in. Inwestowanie w akcje i obligacje). Koszyk ten nazywa się creation basket,
• Jeśli jest przewagą popytu, czyli więcej traderów chce kupić jednostki określonego ETF niż sprzedać, to jednostek może braknąć, a ich cena zostać oderwana od naśladowanego indeksu. I w tej sytuacji do gry wkraczają inwestorzy instytucjonalni, którzy kupują na rynku odpowiedni koszyk akcji, dostarczają ten koszyk do ETF, a w zamian otrzymują od ETF jednostki o takiej samej wartości, jak dostarczonego koszyka akcji.

Jednostki uzyskane od ETF są następnie sprzedawane przez inwestorów instytucjonalnych na rynku i tak oto trafiają do klientów, którzy składają zlecenia kupna. Transakcje między tymi inwestorami oraz ETF, są realizowane zazwyczaj w dużych blokach.

• Jeżeli przeważa podaż, czyli więcej inwestorów chce sprzedać jednostki określonego funduszu ETF niż je kupić, to na rynku jest za dużo jednostek, więc trzeba je umorzyć. W tym przypadku również do gry wkraczają inwestorzy instytucjonalni, którzy odkupują od sprzedających jednostki ETF, a potem dostarczają je do samego ETF i tam wymieniają na koszyk akcji. Otrzymane akcje następnie sprzedają na rynku i cykl zamyka się.

Podział funduszy ETF

Ponieważ branża finansowa jest mocno kreatywna, nieustannie powstają nowe produkty inwestycyjne, które mają dać inwestorom szansę na uzyskanie wyższych zysków. Podziałów funduszy ETF można dokonać na różne sposoby, a później zostaną wymienione i opisane te najważniejsze.

Tradycyjne fundusze ETF

Podstawą portfela inwestycyjnego są produkty na szeroko zdywersyfikowane indeksy. Do tego typu produktów należą fundusze ETF, replikujące indeksy, mające w składzie kilkaset albo nawet kilka tysięcy spółek z wielu różnych branż oraz kontynentów. Produkty, które mają globalny charakter, to nie jedynie EFT-y akcyjne, ale także produkty, które oparte są o rynek obligacji.

Najpopularniejsze fundusze ETF odwzorowują indeksy na rozwinięte rynki, rynki rozwijające się, a także indeksy światowe. Poza tymi funduszami, istnieją produkty, które pokrywają zasięgiem oba rynki. Dzięki temu wystarczy, że inwestor zainwestuje w jeden fundusz ETF i będzie w posiadaniu kilku tysięcy akcji albo obligacji, a także uzyska udział we wzroście globalnej gospodarki (pisaliśmy m.in. Fundusze inwestycyjne).

Fundusze faktorowe

Do tego rodzaju zalicza się EFT typu Smart Beta, nazywany także funduszem faktorowym. W większości przypadków indeksy opierają się na kapitalizacji rynkowej. Im spółka jest większa, tym większy ma udział w indeksie. Jeśli chodzi o produkty Smart Beta, jest inaczej. ETF replikuje indeks, będący modyfikacją indeksu oryginalnego. 

Sprawdź także: Inwestowanie w fundusze inwestycyjne

W skład indeksu zmienionego wchodzą spółki wyselekcjonowane, na podstawie konkretnych parametrów, tzw. faktorów. To mogą być spółki, wypłacające najwyższe dywidendy, które cechują się lepszymi wskaźnikami analitycznymi.

Inverse ETF

Następny rodzaj funduszy ETF to ETF-y odwrócone. Mają za zadanie dać szansę zarobku ja spadkach. W uproszczeniu, jeżeli określony indeks spada 10 procent, to inwestor, inwestując w taki fundusz ETF, ma zarobić 10 procent, a w przypadku wzrostów odwrotnie. Niestety bardzo trudno prognozować spadki, a granie na spadkach, jeżeli nie jest się profesjonalnym inwestorem, prawdopodobnie nie skończy się dobrze (pisaliśmy m.in. Gra na giełdzie oraz Symulator giełdy online). Są to także produkty, które trzeba dobrze rozumieć, ponieważ oparte są na kontraktach terminowych.

Leverage ETF

Dostępne są również ETF-y z dźwignią. Chodzi w tym przypadku o to, że jeżeli dany indeks rośnie, np o 10 procent, to ETF z podwójną dźwignią da inwestorowi zarobić dwa razy tyle. Ale jeśli będą spadki, to także straci dwa razy tyle. Istnieją fundusze ETF nawet z poczwórną dźwignią. Warto również wiedzieć, że w przypadku dźwigni, funkcjonuje procent składany, więc zyski oraz straty mogą być znaczne już w niedługim okresie.

Tego typu EFT-y to kolejne narzędzie, przeznaczone do spekulacji do doświadczonych oraz świadomych inwestorów. Zanim inwestor zainwestuje, powinien dokładnie zapoznać się z zasadą funkcjonowania takiego produktu.

Czym różni się ETF od klasycznego funduszu inwestycyjnego?

ETF to także fundusz inwestycyjny, jednak specyficzny. ETF oznacza notowany na giełdzie. Jednostki ETF notowane są na różnych rynkach w podobny sposób na akcji oraz innych instrumentów finansowych. Kilka różnic pomiędzy tymi instrumentami:

• W celu nabycia jednostek dowolnego ETF, inwestor musi posiadać rachunek inwestycyjny. Natomiast jednostki tradycyjnego funduszu zazwyczaj można kupić, wpłacając środki bezpośrednio na rachunek funduszu – osoba nie musi posiadać rachunku inwestycyjnego,

• Jednostki funduszu ETF można nabyć albo sprzedać o dowolnej porze w trakcie trwającej sesji giełdowej. Cena ich zmienia się z minuty na minutę, w rytm zmian wartości indeksu naśladowanego przez określony ETF. Występuje w tym przypadku tzw. intraday pricing i praktycznie natychmiastowa możliwość zakupu oraz sprzedaży określonego ETF. W zasadzie w chwili składania zlecenia, inwestor zna cenę, za którą nabędzie jednostki ETF. Inaczej sprawa przedstawia się w przypadku klasycznych funduszy inwestycyjnych. W tym przypadku wycena dokonywana jest zazwyczaj raz dziennie – po cenach akcji z zamknięcia określonej sesji giełdowej (pisaliśmy m.in. Jak inwestować na giełdzie). Czyli składając zlecenie w konkretnym dniu, inwestor do końca nie wie, jaką wartość będą miały kupione przez niego jednostki uczestnictwa funduszu,

• Chociaż fundusze ETF notowane są na giełdzie, to cecha określonego ETF nie zależy wprost od relacji popytu oraz podaży, jak dzieje się to w przypadku zwykłych akcji, a od wartości naśladowanego indeksu przez ETF. Dzieje się tak ze względu na specyficzny mechanizm tworzenia oraz umarzania jednostek ETF.

Ile można zarobić na funduszach ETF i jest to bezpieczne rozwiązanie?

Na to pytanie nie można odpowiedzieć jednoznacznie. ETF-y, tak jak każdy fundusz inwestycyjny, tracą oraz zyskują. Zatem potencjalny zysk uzależniony jest tak naprawdę od tego, w który dokładnie fundusz inwestycyjny ulokuje środki inwestor i jak długa będzie to inwestycja.

Aby nakreślić to, ile można zarobić na funduszach ETF, można przedstawić, o ile urosły te notowane na polskiej giełdzie, od początku jej istnienia, czyli na przestrzeni 10 lat. Najwięcej, aż 97,2% zarobił ETFSP500. Interesujące jest to, że sam dowód indeks S&P zarobił w tym okresie jedynie 51,5%.

Może to być bardzo kuszące, jednak czy bezpieczne? Należy pamiętać o tym, że fundusze ETF są instrumentami finansowymi, które notowane są na giełdzie i tak jak wszystkie inne produkty inwestycyjne, notują oczywiście zyski, ale również spadki. W każdym momencie indeks, o który oparty jest wybrany przez inwestora ETF, może zacząć spadać, a razem z nim zacznie spadać ETF.

Wówczas inwestor traci swoje pieniądze na jakiś czas albo na stałe, jeżeli pod wpływem emocji zdecyduje się na sprzedaż swoich ETF-ów (pisaliśmy m.in. Jak zacząć grać na giełdzie).

To jednak nie oznacza, że inwestowanie w ETF jest złym pomysłem. To produkt finansowy, który dobrze sprawdzi się jako długoterminowa inwestycja, np. na emeryturę. Konstrukcja funduszy ETF jest prosta i logiczna, a koszty związane z inwestowaniem niewielkie. Z pewnością są niższe, niż w przypadku tradycyjnych funduszy inwestycyjnych. Oprócz tego, z racji tego, że fundusze ETF notowane są tak, jak akcje. Handel funduszami ETF podczas każdej sesji giełdowej.

To powoduje, że inwestorzy mają wiele możliwości zamknięcia, otwarcia czy też inwestycji w dowolnym momencie. Co ważne, fundusze ETF są odpowiednio zdywersyfikowane. Decydując się na zakup ETF-ów, inwestor kupuje na raz wiele spółek we właściwych proporcjach, co samodzielnie mogłoby się na udać a z pewnością byłoby bardzo trudne.

Zalety funduszy ETF

Inwestowanie w ETF bez wątpienia ma wiele zalet. Jakie są korzyści, związane z funduszami ETF?

• Zarządzanie pasywne. Fundusze ETF mają na celu odzwierciedlać zachowanie określonego indeksu giełdowego – akcji, obligacji czy też towarowego. To tzw. pasywny sposób zarządzania, który polega na tym, że zadaniem zarządzającego jest jak najbardziej dokładne odwzorowanie indeksu, a także wierne naśladowanie jego zmiany. Dla porównania w przypadku funduszy FIO i FIZ zarządzający realizują własne strategie w taki sposób, aby osiągnąć lepszy wynik niż benchmark, przykładowo indeks giełdowy. Powoduje to, że mogą także osiągnąć niższe stopy zwrotu niż benchmark ustalony,

• Niskie koszty, związane z inwestowaniem w fundusze ETF. Zarządzający funduszem ETF ponosi koszty giełdowe, opłaty administracyjne oraz licencyjne, a także przechowywania aktywów u depozytariusza. Aby pokryć te koszty, pobierana jest opłata za zarządzanie funduszem ETF. Przez wzgląd na pasywny sposób zarządzania, opłata ta jest sporo niższa, niż opłata pobierana za zarządzanie funduszami FIO czy FIZ. Jeśli chodzi o fundusze ETF notowane na giełdzie warszawskiej, opłaty wahają się od 0,15 do 0,6 procent w skali roku, porównując do FIO akcyjnych, gdzie wahają się od 0,2 do 0,4 procent. Jeśli chodzi o długoterminowe inwestowanie, koszty zarządzania mogą znacząco obniżyć opłacalność inwestycji,

• Notowane na giełdzie. Tytuły uczestnictwa funduszu ETF są notowane na giełdzie w systemie ciągłych notowań i można handlować nimi na identycznych zasadach, jak akcjami. Dlatego też osoba nabywająca fundusze ETF, ponosi koszty przy zakupie albo sprzedaży jednostek. Poziom opłat jest określony przez dom maklerski, przy pomocy którego inwestor dokonuje transakcje,
• Bieżąca wycena. Ze względu na notowania na giełdzie, fundusze ETF (Exchange Traded Fund) na bieżąco są wyceniane przez rynek w godzinach trwania sesji giełdowej. Inwestorzy, którzy posiadają jednostki funduszy albo zamierzają je nabyć, mogą to zrobić w każdej chwili. Tego typu zalety pozbawione są fundusze FIO, które są wyceniane co najwyżej raz dziennie, a realizacja zleceń nabycia albo odkupienia, następuje zwykle w ciągu kilku dni,

• Płynność obrotu, która wspomaga jest działaniami animatorów. Płynność funduszy na giełdzie zapewniają animatorzy. W celu zapewnienia kupna albo sprzedaży funduszy ETF przez inwestorów, muszą realizować ustalone działania. Są do tego zobowiązani na podstawie umowy z giełdą w zakresie stosowanie maksymalnego spreadu (różnica między limitami cen w zleceniach kupna oraz sprzedaży), minimalnej wielkości składanych zleceń, a także czasu obecności animatora w arkuszu, który przekracza 90 procent czasu trwania sesji.

Ryzyko związane z funduszami ETF

Z jakim ryzykiem związanie jest inwestowanie w ETF?

• Ryzyko walutowe – jeśli chodzi o inwestowanie w ETF oparte o indeksy zagraniczne, np. DAX, wahania kursów walut wpływają na opłacalność inwestycji. Może to działać korzystnie na inwestycje, przy osłabieniu złotego albo zmniejszać stopę zwrotu przy umocnieniu złotego. Nawet jeżeli ceny zagranicznych indeksów będą wzrastać, a złotówka będzie się umacniać, inwestycja może przynieść stratę (pisaliśmy m.in. Jak inwestować w waluty),
• Ryzyko rynkowe – fundusze ETF (Exchange Traded Fund) oparte są o indeksy, zatem ich ceny mogą się znacznie wahać. Złe ruchy cen indeksów bazowych bezpośrednio przekładają się na ceny funduszy inwestycyjnych ETF. To ryzyko jest sporo niższe, niż w przypadku zakupu pojedynczych spółek, ze względu na dywersyfikację portfela indeksu bazowego,

• Ryzyko emitenta – jest to ryzyku usunięcia funduszu ETF z giełdy polega na tym, że tytułu uczestnictwa funduszu przestają być notowane na giełdzie papierów wartościowych. W takim przypadku inwestorzy zwykle jednak nie tracą kapitału, gdyż emitent odkupuje od nich tytuły uczestnictwa oraz wypłaca należne środki. Najgorszy scenariusz jest taki, kiedy wartość odkupienia jest niższa niż wartość nabycia, inwestorzy mogą zostać zmuszeni do zrealizowania straty, która wcześniej była jedynie stratą kapitałową.

Fundusze ETF na pierwszy rzut oka nie wydają się być bardzo skomplikowane, jednak im osoba więcej wie, tym więcej ma pytań. Z tego względu zanim rozpocznie inwestowanie w ETF, powinna zdobyć niezbędną wiedzę, która spowoduje, że inwestowanie stanie się dla niej o wiele łatwiejsze. Jeśli następnie zbuduje pasywny portfel inwestycyjny, to na osiągnięcie zysków, będzie musiała poświęcić niewiele czasu.

Warto jednak wiedzieć, że fundusze ETF to tylko narzędzie i nie każdy fundusz tego typu jest dobry. Dopiero połączenie różnych składowych, takich jak opłaty, podatki, itp. w jedną całość, a także samodyscyplina spowodują, że sukces będzie niemalże pewny.